In Memoriam: Paul Newman
De legendarische Amerikaanse acteur Paul Newman is vrijdag 26 september overleden aan de gevolgen van longkanker. De acteur was al een tijdje ziek, hoewel zijn omgeving dit nooit bevestigde. De Oscarwinnende acteur uit klassiekers als The Colour of Money, The Sting en Butch Cassidy and the Sundance Man werd 83. Zijn laatste rol dateert uit 2006, toen hij een stem insprak voor een van de hoofdfiguurtjes uit de animatiefilm Cars. Andere recente producties waarin Newman een rol speelde waren de bekroonde mini-serie Empire Falls en het gangsterdrama Road to Perdition.
De in Ohio geboren acteur begon zijn carrière op het toneel, maar zijn ontegensprekelijke charisma bracht hem waar hij thuis hoorde: op het witte doek. Zijn indringende blauwe ogen waren zijn grootste troef, al bleek al heel snel dat de man over een gigantisch acteertalent beschikte. Zijn studies aan de befaamde Actors Studio in New York leverden hem in de jaren 1950 tal van tv-rollen op. Newmans eerste filmrol was echter een tegenvaller. De acteur schaamde zich zo erg voor zijn prestatie in de kostuumfilm The Silver Chalice dat hij zich in een advertentie in de krant excuseerde voor zijn rol. Zijn hoofdrol, twee jaar later in Somebody Up There Likes Me, was echter wel een schot in de roos.
Met The Long, Hot Summer waarin Newman te zien was naast Orson Welles bereikte hij al een eerste hoogtepunt: Newman won een Gouden Palm in Cannes voor Beste Acteur. In Cat on a Hot Tin Roof zette hij vervolgens een overweldigende vertolking neer als de brute, onbenaderbare Brick Pollitt. De film sleepte zes Oscarnominaties in de wacht, waaronder Beste Film, Beste Regie en Beste Actrice voor Elizabeth Taylor, die ook hier een van haar allerbeste prestaties neerzet. De film, een van de grote films uit de jaren 1950, bezorgde Newman zijn eerste Oscarnominatie.
In de jaren1960, waarin Newman dankzij een pak succesfilms een echte publieksmagneet was, zou die eer hem nog drie keer te beurt vallen, voor The Hustler, Hud en Cool Hand Luke, een pracht van een gevangenisdrama waarin Newman in een beroemd geworden scène 50 hardgekookte eieren opeet.
.jpg)
In 1958 trouwde Newman voor een tweede keer met Joanne Woodward, met wie hij schitterde in The Long Hot Summer. Zij won dat jaar trouwens ook een Oscar en was eveneens een gevierd filmster. Noem hen gerust de Brad Pitt en Angelina Jolie van die tijd (hoewel Woodward eerder een Julia Roberts was). Ze zouden samen te zien zijn in maar liefst elf producties en Woodward zou ook in vijf van de zes films te zien zijn die Newman zelf regisseerde, waaronder Rachel, Rachel en het heerlijk getitelde The Effect of Gamma Rays on Man-in-the-Moon Marigolds. Als regisseur had Newman zijn verdiensten - zijn laatste wapenfeit was The Glass Menagerie met John Malkovich - maar toch is dit een beperkt gebleven aspect van de man.
Met het uitermate succesvolle Butch Cassidy and the Sundance Kid en The Sting bleef Newman ook een generatie later een populaire ster. De combinatie van zijn looks, zijn voorbeeldige privéleven en prachtige rollen in succesfilms, zorgde ervoor dat hij zo'n 20 jaar lang tot de Hollywoodtop bleef behoren. Newman weigerde overigens heel wat rollen die andere acteurs bekend maakten, waaronder Dirty Harry en Jaws. Toch kende Newman in de tweede helft van de jaren 1970, rond zijn vijftigste, een kalme periode. De twee films die hij maakte met Robert Altman, Quintet en Buffalo Bill and the Indians, or Sitting Bull's History Lesson, waren niet bepaald succescvol. Absence of Malice uit 1981 zorgde gelukkig voor beterschap. Na 13 jaar werd Newman nog een keer beloond met een vijfde Oscarnominatie.
.jpg)
Met The Verdict voegde Newman in 1982 echter nog een pracht van een rol toe aan zijn rijkgevulde oeuvre. Met de uitgebluste advocaat Frank Galvin boorde Newman een nieuw soort diepgang aan, waarin zijn persoonlijke berusting in het eindigen van zijn glorietijd, samen leek te vallen met zijn personage. Een zesde Oscarnominatie volgde. Omdat Hollywood wel dacht begrepen te hebben dat Newman afgeschreven was in wat toch wel een belangrijke nieuwe periode was in Hollywood - de blockbustertijd - en hij nog altijd geen Oscar in handen had gekregen, besloot men hem op zijn 60ste een ere-Oscar te schenken. Het zou een van de ridicuulste beslissingen ooit zijn van The Academy, want amper een jaar later verscheen Newman naast Tom Cruise in The Colour of Money, als Fast Eddie, hetzelfde personage uit The Hustler uit 1961. Voor deze rol werd hij niet alleen genomineerd, maar won hij ook daadwerkelijk zijn eerste Oscar. De jaren daarop deed Newman het rustig aan. In 1990 castte James Ivory hem en eega Woodward in Mr. & Mrs. Bridge, een mooie prent die vooral mevrouw Newman heel wat lof opleverde. Toch liet Newman zich nog enkele keren opmerken in de jaren 1990. The Hudsucker Proxy was een weinig succesvolle film van de gebroeders Coen, maar het pleit voor Newman dat hij bereid was mee te gaan in het wat cartooneske, subtiel komische universum dat de Coens in die film schetsten. Meteen daarop zette Newman echter nog een pracht van een rol neer, in het klassieke, maar zeer rake drama Nobody's Fool. Daarin is Newman een dwarsligger op leeftijd die maar geen vrede neemt met zijn omgeving. De film bevatte ook mooie vertolkingen van Melanie Griffith, Bruce Willis en Jessica Tandy, die na de opnames overleed. Nobody's Fool bezorgde Newman zijn 7e Oscarnominatie.
Newman kondigde toen zijn pensioen aan, maar toch was het nog niet afgelopen. In 2002 speelde hij zijn laatste grote rol, als gangsterbaas in het grauwe misdaaddrama Road to Perdition van Sam Mendes, wat hem zijn 8e en laatste Oscarnominatie als acteur bezorgde. In een cast die o.a. Tom Hanks, Jennifer Jason Leigh, Jude Law en Daniel Craig bevatte, bewees Newman nog uitstekend mee te kunnen met de huidige lichting grote acteurs. Wat hij overigens ook liet zien in wat effectief zijn laatste rol zou zijn, de mini-serie Empire Falls, waarin Newman te zien was naast Philip Seymour Hoffman, Helen Hunt, Robin Wright Penn en Ed Harris. De lijst van grote namen die met Newman in een film te zien waren, is overigens schier eindeloos. Robert Redford, Fred Astaire, Steve McQueen, Julie Andrews, Elizabeth Taylor, Orson Welles en Morgan Freeman zijn maar enkele van de sterren waarmee Newman gewerkt heeft.
Newman werkte ook met de meest uiteenlopende cineasten in tal van genres. Naast Robert Altman, Sam Mendes, de Coens en James Ivory, prijken ook de namen van grootheden als Robert Wise, Arthur Penn, Otto Preminger, Alfred Hitchcock, John Huston, Sydney Pollack, Sydney Lumet en Martin Scorsese op het lijstje. Toch is Newman altijd een publieksacteur geweest, in tegenstelling tot generatiegenoot Marlon Brando bv., die zijn rollen vaak koos omwille van de uitdaging die hij er als acteur in kon vinden en aldus vaker in donkere, psychologische interessantere films terechtkwam. Lee Strasberg, Newman's mentor aan de acteersopleiding verklaarde zelfs dat Newman een even geweldige acteur als Brando had kunnen zijn als hij maar niet zo knap was. Aan het begin van beider carrière werd Newman echter nog al eens voor Brando aangezien, lang voor Brando zijn looks zou verliezen.
Newman speelde zijn perfecte imago overigens niet. De acteur steunde tal van goede doelen (onder andere door de opbrengst van zijn bedrijf in sausen en dressings), zette zich zeer actief in voor zieke kinderen en tekende vaak present bij evenementen en benefieten. Daarnaast was hij ook een uitgesproken democraat die vaak openlijk presidentskandidaten steunde. Newman, wiens enige zoon in de jaren 1970 overleed aan een overdosis, zette zich ook in voor drugsverslaafden, homorechten en wapencontrole. Dat bracht hem onder andere in hevig conflict met wapenfanaat Charles Heston.
Newman is dus op zijn manier een legendarisch acteur geworden, wiens rollen vrijwel altijd zeer genietbare vertolkingen opleverden. Het soort acteur dat nu niet meer gemaakt wordt, zeg maar. We hadden hem graag nog enkele films zien toevoegen aan zijn indrukwekkende carrière, maar zijn erfenis is gelukkig niet min. Er blijven zo'n 60 films over om van de man (en zijn blauwe ogen) te blijven genieten.