Dit was 2019
2019 zit er op en we kunnen - als gewoonlijk wellicht - vooral van een heel gevarieerd jaar spreken. Ondanks het aanbod in de multiplexen schraal is, blijft de bioscoop ons de meest diverse verhalen, stijlen en genres bieden.
Het beste nieuws van 2019 bleek misschien wel het feit dat de arthousecinema's in Vlaanderen het helemaal niet slecht doen. Sphinx en Studio Skoop in Gent, Cartoon's en Lumière in Antwerpen, Cinema Zed in Leuven, Cinema Storck in Oostende, Budascoop in Kortrijk, Lumière in Brugge, Vendôme en Aventure in Brussel en Filmhuis in Mechelen blijven hardnekkig de 'betere' film programmeren en daar blijft een publiek van meerwaardezoekers voor bestaan. Ook de cultuurhuizen blijven volk lokken, ook in kleinere steden. Antwerpen kreeg er met DE Cinema zelfs een topzaal bij.
NETFLIX
Niet iedereen zit dus avond na avond naar barslechte Netflixproducties te kijken, godzijdank. Meer zelfs, er bestaan nog genoeg mensen die films als The Two Popes, The Irishman en Marriage Story in de bioscoop willen bekijken, terwijl ze die voor geen geld ook thuis kunnen zien. Maar ook in 2019 blijven we vaststellen dat de donkere filmzaal de ideale kijkervaring blijft bieden. Uit een studie blijkt dat slechts 18% van de Amerikaanse kijkers het drie en een half uur durende The Irishman in één keer uitkeek. De bioscoop is dus ook goed voor ons concentratievermogen.
Naast die drie toppers konden slechts een klein aantal Netflixfilms dit jaar enigszins de moeite genoemd worden. Steven Soderbergh's The Laundromat wist ondanks zijn sterrencast niet echt iets los te maken, en ook zijn High Flying Bird was vakwerk dat ons echter niet wist te raken. Dan Gilroy (Nightcrawler) kwam eveneens minder scherp uit de hoek met Velvet Buzzsaw en J.C. Chandor's Triple Frontier bleef net iets minder lang hangen dan we dachten.
Eddie Murphy betrad het award-speelveld met het degelijke Dolemite is My Name en Kevin Costner en Woody Harrelson waren prima op dreef in het klassieke maar onderhoudende The Highwaymen. Hilary Swank kon ons nog net boeien met het atmosferische I Am Mother.
En dan was er de troep. Earthquake Bird, Wounds, The Last Laugh, Unicorn Store: schermvulsels zonder kwaliteiten die helaas mee dat imago van Netflix blijven bepalen. Belééft iemand nog iets die avond na avond dit soort ondermaatse entertainment ondergaat?
DEBUTANTEN IN VLAANDEREN
Het viel alweer tegen dit jaar. Zucht. De Vlaamse film weet geen bezoekers te lokken, hoeveel prijzen er ook gewonnen worden op al dan niet obscure buitenlandse festivals. Dat de cijfers altijd maar tegenvallen, is op zich dan wel vreemd: intussen zou men bij de Vlaamse productiehuizen de verwachtingen toch al lang moeten durven aanpassen?
Er was applaus voor Coureur van Kenneth Mercken, The Best of Dorien B. van Anke Blondé, Cleo van Eva Cools en uiteraard De Patrick van Tim Mielants. Vier debuutfilms met kwaliteiten, al was het toch enkel die laatste die echt fris en meeslepend kon genoemd worden.
Er waren nog meer debuten: Torpedo van Sven Huybrechts schoot raak (meer dan 100.000 bezoekers), Binti van Frederike Migom ging op zijn eentje voor de jonge kijker, Bastaard van Mathieu Mortelmans raakte na lang twijfelen en zoeken toch verdeeld en Yummy van Lars Demoiseaux wacht nog op onze beoordeling.
Maar waar zitten al onze ervaren filmmakers dan? Is het niet merkwaardig dat het velen lukt een eerste film af te leveren, maar een tweede of derde vaak uitblijft? Bas Devos vormt de uitzondering: hij bevestigde na het grandioze Violet met Hellhole - toch een Vlaamse prent in onze top 25! - als een regisseur waar we trots willen op zijn. Ook zijn derde film is intussen al klaar.
Er zijn ook de speciale gevallen. Trio werd in elkaar gestoken door Matteo Simoni, Ruth Beeckmans en Bruno Vanden Broecke maar sloeg niet echt aan. Emilie Verhamme kreeg haar tweede langspeelfilm - het niet onaardige Sinner - niet verkocht. Hendrik Willemyns maakte Birdsong, maar valt dat een Vlaamse productie te noemen?
Er zal altijd pulp zijn die de boel moet redden. F.C. De Kampioenen 4: Viva Boma! is de succesfilm van het jaar en ook de makers van De Buurtpolitie: Het Circus zullen wellicht tevreden zijn. Urbanus: de vuilnisheld zag er niet onaardig uit maar is het jonge volkje gaan kijken?
Het was dus een zwak jaar, maar we willen optimistisch blijven. Robbe De Hert kreeg eindelijk Hollywood aan de Schelde af en deze fijne beschouwing van de Vlaamse cinema heeft ons voornemen om te geloven in onze eigen films een boost gegeven. Bovendien staan er in 2020 al minstens drie geweldige Vlaamse films op het programma: een meesterlijke tragikomedie, een bezwerende nachtelijke odyssee en een moedig drama.
SEQUELS
We kregen niet hele hele bioscoopaanbod verteerd. Heel wat films werden door ons niet gerenceseerd - vlotte schrijvers overigens nog altijd welkom om ons daar mee te helpen! We ontzagen ons tal van sequels, zoals Angel Has Fallen, Rambo: Last Blood, Terminator: Dark Fate, Zombieland 2, Angry Birds 2, Maleficent: Mistress of Evil, Jumanji: The Nex Level, Frozen II, Creed 2, The Lego Movie 2, Godzilla: King of the Monsters en The Secret Life of Pets 2. Niet dat die allemaal het slechtste deden vermoeden, maar echt enthousiast werden we er niet van.
We werden wel aangesproken door Star Wars: Episode IX, John Wick 3, Dark Phoenix, It Chapter Two, Spider-Man: Far From Home en Toy Story 4. Sommigen daarvan hebben ons verrast, anderen stelden teleur. Ook aanverwante heldenfilms als Captain Marvel konden ons bekoren. Het slotstuk van een bepaalde, nochtans vermoeiende franchise, verdient zelfs de 15e plaats in onze top van 2019.
INTELLECTUEEL DOEN
Opvallend dit jaar waren de films die door critici overal ter wereld werden opgehemeld, maar die daarom niet altijd aanslaan bij het grote publiek. Dat was de voorbije jaren ook wel al zo - films als Burning en Cold War konden we wel apprecieëren maar wat precies maakte hen zo geniaal voor anderen? - en ook dit jaar trachtten we ons eigen standpunt in te nemen. High Life was de meest polariserende, wat dat betreft. Terwijl dit sciencefictiondrama van Claire Denis voor tal van filmkenners tot het beste van dit jaar behoorde, vonden wij dit serieus over het paard getilde nonsens.
Dan had je films als het Senegalese Atlantique, het Italiaanse Martin Eden, onze eigen Oscarkandidaat Nuestras Madres en het Hongaarse Sunset, die bij veel filmkenners net dat tikkeltje meer wisten los te maken dan bij ons, hoewel we al deze producties zeker konden waarderen. Het evenwicht tussen echt de kwaliteiten ontdekken van deze films of gewoon wat intellectueel doen, is delicaat en dus draaien we er liever niet om heen als we ons verveeld hebben.
EUROPA
Onze top 25 bestaat voor net niet de helft uit Europese producties. Aanbevelenswaardige films die er echter niet in voorkomen zijn o.a.Sorry We Missed You van Ken Loach, het leuke theekransje Tea with the Dames, La Belle Epoque en Nous finirons ensemble uit Frankrijk, Le jeune Ahmed van de broers Dardenne en Duelles met Veerle Baetens. Een speciale vermelding voor het Zweedse Gräns, dat we je ook zonder recensie van harte aanbevelen. Het Nederlandse Instinct, de Franse prenten Au bout des doigts en Doubles Vie en het Belgische Emma Peeters konden ons minder bekoren.
Mogelijk interessante producties die we gemist hebben zijn het Italiaanse Piranhas, Proxima met Eva Green, de geprezen muziekdrama's Beats en Wild Rose, Peterloo van Mike Leigh, Au nom de la terre (met Veerle Baetens), het ongetwijfeld fascinerende J'ai perdu mon corps, het Georgische And Then We Danced, het Deense Queen of Hearts, Le Daim van Quentin Dupieux, het veelbelovende Sibyl en Continuer van Joachim Lafosse.
WERELDCINEMA
Dan denken we het over een divers bioscoopaanbod te hebben, dan blijken toch wel erg weinig niet-Amerikaanse en niet-Europese films onze zalen gehaald te hebben. Eén Aziatische prent en één Braziliaanse film hebben onze top 10 gehaald, maar verder kregen we er simpelweg erg weinig te zien. Las Herederas (Paraguay) en Ash is Purest White (China) konden ons bekoren, maar de wellicht te pruimen films als La cordillera de los sueños (Chili), Tel Aviv on Fire (Israel), An Elephant Sitting Still (China) Temblores (Guatemala), Pájaros de verano (Colombia) enThe Wild Pear Trea (Turkije) hebben we dus gemist. Ook al draaiden ze dan precies in die arthousecinema's waar we zo over te spreken zijn.
HOLLYWOOD
We love it, we hate it. Enerzijds de fabriek die de ene na de andere prul van de band laat rollen, anderzijds nog steeds de ultieme dromenbouwer: Hollywood. Twaalf Amerikaanse films zijn terug te vinden in onze top 25.
Prima kijkvoer maar net niet goed genoeg waren dan o.a. Hustlers, Glass, The Mule, Ben is Back, Green Book, Can You Ever Forgive Me?, The Old Man and the Gun, Vice, Destroyer, At Eternity's Gate, Vox Lux, Rocketman, Booksmart, Teen Spirit, The Beach Bum, Good Boys, The Mustang, Doctor Sleep, The Report, Ford v Ferrari, Gloria Bell, Knives Out, Mid90s en Eight Grade.
Maar we misten ook heel wat. Will Smith kregen we maar niet te pakken. Zowel Gemini Man als Aladdin zagen we niet zitten. The live action remake van The Lion King? Alitta: Battle Angel? The Goldfinch? Midway? Motherless Brooklyn? Late Night? Films waar we nieuwsgierig naar waren en die we graag voor onze lezers gerecenseerd hadden. Dumbo zagen we dan weer wel, net als On the Basis of Sex, Stan and Ollie, Mary Queen of Scots, Ma en A Rainy Day in New York, maar die vonden we allemaal weinig memorabel.
We hebben ook onzettende stinkers links laten liggen. Daardoor komen we bij Hobbs & Shaw uit als onze slechtste film van 2019. En dat wellicht enkel omdat we Men In Black: International niet gezien hebben.
HET BESTE VAN 2019
Wat is het dan wel geworden? De beste films van 2019 volgens KUTFILM.
25. GRACE A DIEU (Frankrijk, François Ozon)
Ozon stelt zelden teleur en is in verrassend geëngageerde doen met deze aanklacht.
24. DRAGGED ACROSS CONCRETE (VS, Craig S. Zahler)
Een intense misdaadthriller met een ingetogen Mel Gibson.
23. HELLHOLE (België, Bas Devos)
Schitterend meditatief drama over grootstadverbinding.
22. THE TWO POPES (VS-Italië, Fernando Meirelles)
Een meeslepende pauselijke tête-à-tête.
21.LES MISERABLES (Frankrijk, Ladj Ly)
Relevant politiedrama dat Film Fest Gent mocht openen.
20. DER GOLDENE HANDSCHUH (Duitsland, Fatih Akin)
Een even bruut als bezwerend portret van misdaad in de marge.
19. IF BEALE STREAT COULD TALK (VS, Barry Jenkins)
Een te koesteren filmervaring die zindert van emotie.
18. AD ASTRA (VS, James Gray)
Sensatieloze science-fiction met existentiële ambities en een grootse Brad Pitt.
17. MIDSOMMAR (VS, Ari Aster)
Een even zomerse als benauwende gruwelfilm vol onvergetelijke taferelen.
16. WERK OHNE AUTHOR (Duitsland, Florian Henckel von Donnersmarck)
Een glorieuze aanschouwing van de wanhopige dans tussen artiest en muze.
15. AVENGERS: ENDGAME (VS, Joe & Anthony Russo)
Een overdonderend klapstuk over de kwetsbaarheid van superhelden.
14. THE IRISHMAN (VS, Martin Scorsese)
In tristesse badend misdaaddrama dat ons Scorsese in zijn puurste vorm laat zien.
13. JOKER (VS, Todd Phillips)
Een verfrissend brutale comicverfilming met een magnetiserende hoofdacteur.
12. LETO (Rusland,Kirill Serebrennikov)
Een energieke en inventief gebrachte ode aan een muzikale tegenstroom.
11. VARDA PAR AGNES (Frankrijk, Agnès Varda)
De beminnelijke grootmoeder van de cinema sluit haar carrière genoeglijk af.
10. J'ACCUSE (Frankrijk, Roman Polanski)
Er zit geen sleet op Polanski. Deze oerdegelijke en meeslepende reconstructie van een sensationele rechtszaak, zindert van verontwaardiging en is in alle opzichten vakwerk. Traditioneel maar met grote klasse brengt de 86-jarige filmmaker een scherpe historische dossierthriller tot leven, bevolkt door een schare topacteurs.
9. MINDING THE GAP (VS, Liu Bing)
Een ontwapenende, authentieke jongerendocumentaire die een innemend en relevant portret schetst van een kansloze maar optimistische generatie. De jonge filmmaker blikte jarenlang de perikelen tussen hem en zijn vrienden in en creëert met schijnbaar gemak een raak debuut dat genomineerd werd voor een Oscar.
8. THE FAVOURITE (GB, Yorgos Lanthimos)
Een heerlijk droogkomische verkenning van wraak- en machtsmechanieken aan een hof in de 18e eeuw. Drie vileine maar wanhopige vrouwen - waaronder Oscarwinnares Olivia Colman verraden en manipuleren elkaar naar hartelust. Cynicus bij uitstek Yorgos Lanthimos brengt dit alles visueel opulent in beeld.
7. US (VS, Jordan Peele)
Jordan Peele volgt het geslaagde Get Out op met deze benauwende maar enorm entertainende horrorprent waar de inventiviteit van af spat. De volgehouden spanningsboog, de efficiënte vertelstijl en de sardonische humor maken van deze film een cinefiel feest, meesterlijk gedragen door Lupita Nyong'o.
6. ONCE UPON A TIME ... IN HOLLYWOOD (VS, Quentin Tarantino)
Tarantino toont zich eigenzinniger dan ooit in deze nostalgische ode aan een tijd en een plaats die hem mee gevormd hebben als filmmaker. Tegelijk een entertainende geschiedenisles en een pakkende bromance, is deze tiende film van de meester van de referenties een mix van semi-historische observaties, komische en curieuze onderonsjes en weemoedige beschouwingen, oogstrelend in beeld gebracht en fanatiek vertolkt door Pitt, Dicaprio en Robbie.
5. THE INVISIBLE LIFE OF EURIDICE GUSMÃO (Brazilië, Karim Aïnouz)
Brazilië stuurde deze overdonderend levensechte en doorleefde kroniek naar de Oscars. We ervaren deze bloedmooie prent aanvankelijk als een voortdurend op de rand van het melodramatische balancerend huis-tuin- en keukenverhaal dat zich echter geleidelijk aan manifesteert als een doorwrocht en alledaags tragisch portret van een familie en een tijd. Meesterlijk gebracht, gelaagd verteld, een even ironische als wonderbaarlijke beschouwing van een leven vol toevalligheden en kansen.
4. PORTRAIT DE LA JEUNE FILLE EN FEU (Frankrijk, Céline Sciamma)
Dit delicaat liefdesdrama maakt ons met veel nuance en zonder een hang naar melodrama deelgenoot van een vanzelfsprekende, smeulende romance. De magnetiserende vertolkingen, de schilderachtige beelden en de elegante composities zorgen voor een onvergetelijke kijkervaring - en de mooiste still van het jaar. De aandacht voor de kracht van kleine momenten - handelingen, blikken, houdingen - en betekenisvolle dialogen, gaat elk verzet tegen: dit is een film die je beleeft en een film die leeft. 
3. DOLOR Y GLORIA (Spanje, Pedro Almodóvar)
Pedro Almodóvar kijkt in de spiegel naar zichzelf en zijn verleden. Dat geeft aanleiding tot een aandoenlijke, warme film waarin alle vertrouwde thema's en stijlkenmerken aanwezig om er een groots, zelfrefererend portret van een filmmaker in de herfst van zijn leven van te maken. Dolor y gloria is een klein juweeltje van een regisseur die zich dankzij zijn prachtige staat van dienst veel kan permitteren. Vaardig als altijd brengt Almodóvar allerlei losse verhaalelementen meesterlijk samen, rond moederliefde en herenpassie, rond cinema en verslaving, rond jeugdig verlangen en de kracht van herinneringen, rond wel en wee, pijn en geluk. Sentimenteel maar o zo moo. En geef Banderas alsjeblieft een Oscar!
2. MARRIAGE STORY (VS, Noah Baumbach)
Ooit moest Noah Baumbach gewoon eens een echt grandioze film maken. De gevierde cineast overtreft eindelijk zichzelf met een overrompelend, herkenbaar relatiedrama dat onderzoekt in welke mate ruzie een vorm van graag zien kan zijn. De geloofwaardige huiselijke dynamiek en emotionele intimiteit die daarbij onder de loep wordt genomen, is even ongemakkelijk als raak. Adam Driver toont aan één van de beste acteurs van zijn generatie te zijn en Scarlett Johansson verdiende al meer dan tien jaar een grote, dramatische rol als deze. Oscars verzekerd. Poster van het jaar ook!
1. PARASITE (Zuid-Korea, Bong Joon-ho)
In een even amusante als beklemmende samensmelting van twee families vindt het Zuid-Koreaanse genie Bong Joon-ho de ene na de andere gelegenheid om ons te verbluffen. Met een groot narratief vernuft, vol subtiele details en bescheiden wendingen, bewandelt Parasite meesterlijk de lijn tussen scherts en dreiging. Finaal is dit een triestige en briesende beschouwing van een diabolisch systeem dat de have-nots tegen elkaar opzet. Dat één film zoveel te bieden heeft, maakt dat de wereldwijde erkenning zeer terecht is.