Een vooruitblik op de Oscars van 2015
Het was alweer enige tijd geleden dat The Academy het overgewicht van zijn blanke, conservatieve leden liet blijken in de nominaties. De laatste jaren werden immers al vrij vaak films genomineerd die iets scherper of controversiëler durfden uit de hoek komen, zoals Brokeback Mountain, The Hurt Locker of Zero Dark Thirty. Ook films als The Master, Amour, Django Unchained of Inglourious Basterds wisten genomineerd te worden ondanks ze voor veel stemgerechtigden wellicht te onconventioneel of moeilijk waren.
Van deze tendens - als het al zo genoemd kon worden - is dit jaar niets te merken. The Academy hemelde terecht enkele pareltjes op, maar richtte de spots ook op al te brave, routineuze producties. Dat was weliswaar altijd al het geval - een artistiek grensverleggende film als Under the Skin zal wel nooit in aanmerking komen - maar er kwam vooral reactie op het feit dat alle genomineerde acteurs blank zijn, dat het rassendrama Selma schandalig ondergewaardeerd bleef en een oorlogsprent als American Sniper die mogelijk de rechts-conservatieven pleziert, zoveel aandacht kreeg. Meer zelfs, het viel op dat 7 van de 8 films die het tegen elkaar opnemen in de categorie Beste Film, een blank, mannelijk hoofdpersonage hadden.
BESTE FILM
Clint Eastwood's gecontesteede maar succesvolle film over een getraumatiseerde scherpschutter, heeft zijn verdiensten op artistiek vlak maar kiest voor een al te eenzijdige, ietwat promilitaristische kijk op de zaak. Kreeg nog 5 andere nominaties.
De artistiek gezien meest interessante uit het lijstje, voornamelijk omwille van de overrompelende visuele stijl. Toch is dit ook als substantiële en hartverwarmende bespiegeling over succes en de zin van het leven, een terecht genomineerde film. Wist in totaal 9 nominaties binnen te rijven.
De te kloppen favoriet: dit over 12 jaar gefilmde drama is zo coming-of-age als maar kan en gunt ons een meeslepende kijk op het opgroeien. Voor Richard Linklater lonkt eindelijk eens Oscargoud. Maakt kans op nog 5 andere Oscars.
Het soort klassieke film dat The Academy graag ziet, maar deze film over codekraker Alan Turing, is te vlak en onpersoonlijk om van goede cinema te spreken. Een onterechte kanshebber - en dat in 8 categoriën.
Wie had durven denken dat deze wonderbaarlijke en koldereske vertelling tjokvol losgeslagen acteurs in oogstrelende decors, spek naar de bek van The Academy zou zijn? Eindelijk ook, die waardering voor de grandioze Wes Anderson. Maar mogen we dit nu net zijn minst bezielde film uit zijn oeuvre noemen? Toch goed voor 9 nominaties.
De enige uit de lijst met een afwijkend thema. Dit met lof overladen drama stelt een legendarische mars centraal die Martin Luther King voerde om stemrecht voor zwarten te bekomen. Dat de film geregisseerd werd door een zwarte vrouw, zou volgens insiders de kansen voor de prent verkleind hebben. De film kreeg ook slechts één andere nominatie, voor Beste Song.
De tweede al te brave, zelfs pover uitgewerkte biografie in deze lijst, en dus ook de tweede onterecht genomineerde. De biografie van Stephen Hawking moet het hebben van zijn acteurs, en daar stopt het dan ook. Kreeg nog 4 nominaties.
De sympathiekste film van de 8 genomineerden. Wat begon als een bescheiden festivalfilmpje groeide uit tot een publiekslieveling. Een heerlijke, intense film, en dan nog wel een debuut. Men zal de Oscar voor Beste Scenario dan ook wellicht aan cineast Damien Chazelle schenken.
Dat er geen twee films goed genoeg werden bevonden - of het vereiste aantal stemmen haalden, men doet nogal vaag over de procedure hierachter - om de categorie tot 10 uit te breiden, is haast niet te geloven als je ziet welke films zeker tot het betere werk behoorden en in de meeste gevallen wél in andere categorieën terug te vinden zijn. Nightcrawler werd wellicht te duister bevonden, Inherent Vice te bizar en onbegrijpelijk, Unbroken te onopvallend, Mr. Turner te kleinschalig en Gone Girl niet klassiek genoeg. Waarom stevige neoclassistische prenten als Foxcatcher en A Most Violent Year dan niet genomineerd werden, valt al moeilijker te concluderen.
BESTE ACTEUR
Benedict Cumberbatch als Eddie Redmayne timmeren beiden al jaren aan de weg. We hebben al tal van degelijke vertolkingen zien brengen. Voor Cumberbatch leidde dat tot een toenemende populariteit, van Redmayne hadden zelfs heel wat filmliefhebbers nog nooit gehoord. Beide vertolken ze het soort rol dat The Academy wel lust: gebaseerd op bestaande,ietwat tragische figuren, vechtend om aanvaarding, van groot belang voor de wetenschap. Hoezeer Redmayne zich ook fysiek verplaatst heeft in Stephen Hawking (The Theory of Everything) en Cumberbatch zich de autistische eigenschappen van Alan Turing ook eigen heeft gemaakt (The Imitation Game), voor beide heren zijn dit eigenlijk niet de beste vertolkingen van hun carrière. Je ziet ze net iets te nadrukkelijk naar die filmprijzen hengelen.
Bradley Cooper - toch ooit een weinig betekenend acteur, nu al voor de derde opeenvolgende keer genomineerd voor een Oscar - is momenteel ongemeen populair. Als Chris Kyle, een getraumatiseerde scherpschutter, zet hij een meer dan degelijke vertolking neer in American Sniper. Steve Carell, nog zo iemand die je niet snel met bekroningen associeert, verbluft als de creepy miljonair John du Pont in Foxcatcher. Ook zijn nominatie is aannemelijk en terecht.
De acteur die zichzelf echter het meest overtroffen heeft en een waarlijk fenomenaal personage neerzette, is natuurlijk Michael Keaton, die op zijn 63e een comeback van jewelste maakt en voor het eerst genomineerd werd voor een Oscar (behalve Cooper zijn het overigens allemaal debutanten in deze categorie). Zijn rol in Birdman is de enige die niet op een bestaand persoon gebaseerd is, maar getuigt wel van het meest bravoure. Hij won tot nog toe het meest filmprijzen van de vijf heren, maar de kans is toch niet gering dat Redmayne hem die Oscar afsnoept.
Jammer maar helaas: Jake Gyllenhaal stond wellicht erg dichtbij een verdiende nominatie, met zijn huiveringwekkende rol in Nightcrawler. Ook Timothy Spall, die in Cannes bekroond werd als Beste Acteur, had als Mr. Turner een nominatie verdiend. David Oyelowo, die Martin Luther King speelt in Selma, werd ook een grote kans toegeschreven. Het is zijn afwezigheid in deze categorie die mee de kritiek bepaalde. Tenslotte hadden ook Joaquin Phoenix en Oscar Isaac voor respectievelijk Inherent Vice en A Most Violent Year genomineerd kunnen worden.
BESTE ACTRICE
Grootste verrassing in deze categorie is de nominatie voor Marion Cotillard, die in Deux jours, une nuit imponeert als de strijdvaardige Sandra. Het is voor het eerst dat een actrice genomineerd werd voor een Belgische film, al is Cotillard (die in 2008 al een Oscar won) zelf Franse natuurlijk.
De Britse Felicity Jones speelt de vrouw van Stephen Hawking in The Theory of Everything. Ze doet dat goed en daarmee is alles gezegd. Haar landgenote Rosamund Pike bracht het er uitstekend vanaf in Gone Girl, een complexe maar ook wat riskante rol die best lachwekkend had kunnen zijn in handen van een minder onderlegde actrice. Voor beide dames is het de eerste nominatie.
Dat Reese Witherspoon nog een keer zou opduiken in deze categorie hadden we niet meer durven voorspellen. Ze won in 2006 heel terecht een Oscar voor Walk the Line, maar de laatste jaren ging het niet bepaald schitterend met die carrière. In Wild speelt ze een vrouw die tot zichzelf komt tijdens een barre voettocht - alweer een rol gebaseerd op een bestaand persoon - en dat doet ze dus naar verluidt niet slecht. Al waren er bijzonder weinig opmerkelijke vertolkingen dit jaar en was de concurrentie dus mager.
2015 wordt echter het Oscarjaar voor Julianne Moore. Na een rijke carrière vol gedurfde en prachtige vertolkingen, blijkt ze eindelijk dat beeldje verdiend te hebben. She's long due, zeggen ze dan in het wereldje. Moore, intussen 54, werd al 3 keer eerder genomineerd, maar de laatste keer was wel al 12 jaar geleden. In het naar verluidt matige Still Alice speelt ze een vrouw die op jongere leeftijd alzheimer krijgt. Een typische Oscarrol, maar Moore is sowieso aan die beloning toe.
Even werd nog gevreesd dat Jennifer Aniston zou genomineerd worden, omdat ze in het indiedrama Cake zonder make-up acteert en daarmee haar grenzen blijkbaar vermeldenswaardig verlegd heeft. Dank aan Cotillard om daar een stokje voor te steken. Er was lang vooraf ook voorspeld dat de altijd goeie Amy Adams zou genomineerd worden, voor haar rol als kunstenares Margaret Keane in Big Eyes. Dit drama van Tim Burton werd echter zo lauw onthaald dat daarmee ook Adams' kansen op een zesde nominatie verspeeld werden.
BESTE REGIE
Tot 10 films kunnen in aanmerking komen voor Beste Film, maar slechst 5 regisseurs daarvan mogen op een Oscar hopen. Bizar is dan nog dat dit jaar één van de 5 genomineerde cineasten, Bennett Miller van Foxcatcher, zijn film niet ziet opduiken in de lijst van genomineerde films. Hij won overigens in Cannes al de Gouden Palm voor die film.
De vier andere genomineerden zijn Richard Linklater (Boyhood), Wes Anderson (The Grand Budapest Hotel), Alejandro González Iñarittu (Birdman) en de toch wat overschatte Noor Morten Tyldum die eigenlijk geen eigen touch aan The Imitation Game wist te geven en wiens plaats dus best naar één van de vele andere talenten had mogen gaan die dit jaar in aanmerking kwamen. Paul Thomas Anderson (Inherent Vice), Damien Chazelle (Whiplash), David Fincher (Gone Girl), Dan Gilroy (Nightcrawler), Mike Leigh (Mr. Turner), J.C. Chandor (A Most Violent Year) of zelfs Angelina Jolie (Unbroken), werden in de aanloop van de nominaties vermeld. Dat Ava Duvarney, de (zwarte) cineaste van Selma niet genomineerd werd, schoot bij menig progressieveling in het verkeerde keelgat, maar laat ons hopen dat deze dame die nominatie niet hoopte te krijgen enkel omdat er nu eenmaal nog nooit een zwarte vrouwelijke regisseur genomineerd werd. Dat Clint Eastwood trouwens die 5e plaats niet innam, is eigenlijk al even vreemd, en brengt de boel dan toch weer in evenwicht, niet? Wellicht krijgt Linklater de Oscar, al zit Iñarittu hem op de hielen.
BESTE ACTEUR IN EEN BIJROL
Net als bij Beste Actrice het geval was, kon ook deze categorie makkelijk voorspeld worden. Er waren amper andere vertolkingen die in die mate op goedkeuring konden rekenen dat ze in aanmerking kwamen.
Ethan Hawke heeft misschien de minst opmerkelijke rol gespeeld van de vijf heren. Zijn personage isn Boyhood, een verre van perfecte vader, is degelijk uitgewerkt maar zou ook makkelijk door tal van andere acteurs tot een goed einde gebracht kunnen worden. Hawke werd al een keer eerder genomineerd (voor Training Day) maar ook nu weer lijkt dat eerder toeval, want een echt bijzonder acteur is hij niet. Ook voor Robert Duvall werd er wellicht zonder veel twijfel gestemd. De 84-jarige acteur was niet meer genomineerd sinds 1998 en in het niet echt hoogstaande The Judge is hij wel flink op dreef, maar die nominatie is in zijn geval toch vooral een soort eerbetoon - gecombineerd met de schrik dat er wellicht niet meer echt veel kansen zullen komen om de man te lauweren.
Twee veel meer terechte nominaties zijn er voor Edward Norton en Mark Ruffalo. Norton is echt grandioos in Birdman - waarin hij dan nog wel (een versie van) zichzelf speelt. De acteur is vrijwel nooit slecht, maar de laatste tien jaar kreeg hij eigenlijk weinig opzienbarende rollen te pakken. Zijn eerdere nominaties dateren dan ook al van 1997 en 1999. Hij is overigens de enige acteur die in twee van de genomineerde films meespeelt (The Grand Budapest Hotel is de andere). Voor Mark Ruffalo levert zijn rol als worstelaar in Foxcacther hem zijn tweede, verdiende, nominatie op. Ruffalo is een acteur die films door zijn aanwezigheid versterkt en zelden teleurstelt.
Het staat echter al sinds een half jaar vast dat de Oscar naar J.K. Simmons gaat, wellicht de minst bekende uit de groep. De eeuwige bijrolacteur - en meestal is bijrol nog een groot woord voor wat je hem kon zien doen in films als Spider-Man, Up in the Air of Burn after Reading - noemt men meestal 'de vader uit Juno', een mooie rol die echter intussen ook al 8 jaar achter ons ligt. Voor ons is Simmons gewoon de rechtvaardige politiechef Pope uit de serie The Closer, die we nu maar al graag roemen om zijn fenomenale vertolking in Whiplash. Er is dan ook geen enkele acteur die zo op een Oscar lijkt dan Simmons.
Hadden eventueel toch nog een plaats in deze categorie kunnen bemachtigen: Josh Brolin, goed op dreef in Inherent Vice, en Channing Tatum, die in Foxcatcher de broer van Ruffalo speelt en toch heel wat lof kreeg voor die rol.
BESTE ACTRICE IN EEN BIJROL
We hadden het Rene Russo echt gegund. Na op een dood spoor beland te zijn, terugkeren in optima forma met een knalfilm als Nightcrawler: dat had een nominatie verdiend. Het had ook een tendens kunnen versterkt hebben, dat met Michael Keaton, Laura Dern en Patricia Arquette opvallend veel nominaties gingen naar acteurs die al uitgerangeerd leken. Maar net als Jessica Chastain, die in aanmerking kwam voor A Most Violent Year, zal Russo de teleurstelling moeten doorslikken hebben.
Laura Dern is dus wel een van die tevreden dames. Vorig jaar nog werd haar vader nog genomineerd (Bruce Dern, heerlijk in Nebraska), voor haar zelf was het al 24(!) jaar geleden dat ze een Oscarnominatie kreeg. Dern heeft zich de voorbije jaren fanatiek op de bijrollen gesmeten (Little Fockers, The Fault in Our Stars, The Master) en dat levert nu eindelijk wat op. In Wild speelt ze de zieke moeder van Reese Witherspoon.
Een tweede oudje is dus Patricia Arquette, die eigenlijk van geen tel meer leek in Hollywood en eigenlijk ook nooit als een echt goeie actrice werd beschouwd. Toen ze twaalf jaar geleden gecast werd in Boyhood, was haar sterrenstatus wel nog net iets groter. Weinig andere actrices zouden het aandurven de sporen van de tijd zo merkbaar in beeld te laten brengen. Nu is ze de gedoodverfde winnaar dus hopelijk komt daar een tweede adem uit voort.
De ster van Emma Stone is de voorbije jaren werkelijk de hoogte in gekatapulteerd. Daar moest wel eens een Oscarnominatie van komen. In Birdman zagen we haar graag bezig, ook al is Stone niet de meest karaktervolle actrice. Voor Keira Knightley, negen jaar geleden al een keer genomineerd, valt niet zo veel eer te halen: haar rol in The Imitation Game was vrij oppervlakkig en haar vertolkingen zijn doorgaans net te weinig beheerst - is het niet altijd een beetje een Irritation Game?
Meryl Streep tenslotte kan nu en dan echt genietbaar zijn op het grote doek, dat ze voor haar rol als heks in de musical Into the Woods genomineerd werd, is puur omdat Streep nu eenmaal altijd eerst in aanmerking zal komen voor een Oscarnominatie. Dit is dan ook haar 19e nominatie, een moeilijk te evenaren record.
BESTE BUITENLANDSE FILM
Ons enthousiasme voor deze categorie is eerlijk gezegd niet zo groot meer nadat bleek dat het toch wel erg sterke Deux jours, une nuit niet meer in aanmerking kwam voor een Oscar. Het leuke maar nogal futiele Wild Tales uit Argentinië kan daar eigenlijk helemaal niet tegenop. Het Poolse Ida is van een heel andere orde, een kunstzinning in beeld gezet drama in zwart-wit, over de impact van het oorlogsverleden op het land. Cineast Pawel Pawlikowski zou gerust een speech mogen klaar liggen hebben.
Nochtans is Leviathan van de meesterlijke Andrey Zvyagintsev - en we houden het bij één vermelding van zijn naam - een geduchte concurrent. Het bezwerende in beeld gezette drama uit Rusland won immers de Bafta en de Golden Globe voor Beste Buitenlandse Film.
De twee andere genomineerden in deze categorie zijn het niet onaardige Timbuktu uit Frankrijk en Tangerines uit Estland.
De 87e uitreiking van de Oscars vindt plaats in de ochtend van maandag 23 februari en zal voor het eerst gepresenteerd worden door Neil Patrick Harris - NPH voor de vrienden.
Update:
De Oscar voor Beste Film ging naar Birdman, die ook de awards kaapte voor Beste Regie, Beste cinematografie en Beste scenario. The Imitation Game won de Oscar voor Beste aangepaste scenario.
Eddie Redmayne won de Oscar voor Beste Acteur (The Theory of Everything) en Julianne Moore voor Beste Actrice (Still Alice). De twee speelden overigens samen in Savage Grace (2007), waarin ze moeder en zoon speelden net iets te close met elkaar omgingen.
Patricia Arquette won als verwacht een Oscar voor Beste actrice in een bijrol voor Boyhood en zoals voorspeld werd J.K. Simmons Beste acteur in een bijrol voor Whiplash.
De beste buitenlandse film werd Ida (Polen) van Pawel Pawlikowski. The Grand Budapest Hotel won 4 Oscars voor kostuums, muziek, decors en make-up.