The Sum of all Fears

Genre: Actie | Duur: 2u12 | 2002 | Release: 24 Juli 2002 | Land: VS | Regie: Phil Alden Robinson | Cast: Ben Affleck, Morgan Freeman, James Cromwell, Liev Schreiber, Philip Baker Hall, Bridget Moynahan, Ciarán Hinds, Alan Bates

De stilaan bejaard wordende Harrison Ford kende een tiental jaar geleden redelijk wat succes met Patriot Games en Clear & Present Danger, politieke actie-thrillers waarin hij de rol van CIA-agent Jack Ryan vertolkte. Ryan, een personage uit de romans van Tom Clancy, is eigenlijk een soort van realistischere, bezagdigdere James Bond met een gezin. Ford speelde de rol met gemak. Nu waren de twee voornoemde films helemaal niet slecht, maar het zijn nu ook weer niet de hoogtepunten uit Ford's carrière.

We kunnen de man dan ook geen ongelijk geven dat hij voor een nieuwe film rond Ryan vriendelijk bedankte. Hij had de rol trouwens zelf al overgenomen van Alec Baldwin, die Ryan speelde in The Hunt for Red October (en daarin naar huis werd gespeeld door Sean Connery). Maar het door geld gedreven Hollywood had zijn zinnen gezet op de verfilming van een ander Jack Ryan-avontuur, The Sum of All Fears' en ging dus naarstig op zoek naar een andere ster die in Ford's voetsporen zou durven treden.

Aangezien Bruce Willis tegenwoordig Ernstig Acteert, Val Kilmer uit de gratie gevallen is en George Clooney het pseudo-onafhankelijke genre prefereert, moest men het dan maar bij een nieuwe generatie van acteurs gaan zoeken. Ben Affleck bleek de verlanglijst aan te voeren. De met een drankprobleem opgescheepte acteur is op een paar jaar tijd, en enkel en alleen door in tientallen onbenullige en middelmatige films te spelen (waaronder de gruwelijke draken Armageddon en Pearl Harbor) en Gwyneth Paltrow binnen te doen, een major star geworden. En een bekende kop krijgt in Hollywood nog altijd de voorkeur op talent. Affleck nam de rol dus aan, en de makers maakten Jack Ryan dan maar 20 jaar jonger. The Sum of All Fears gaat dus in principe de drie andere verfilmingen vooraf, maar speelt zich wel af in het jaar 2002.

Die kunstgreep ontwikkelde onze scepsis al, en The Sum of All Fears bleek verder ook alles te bevatten om de modale filmliefhebber te doen walgen: een charismaloze hoofdrolspeler, een scenario gebaseerd op een roman met vijfenzestigplussers als doelgroep en behorend tot een genre waarin voornamelijk trash wordt geproduceerd, en een regisseur zonder noemenswaardige ervaring of herkenbare persoonlijke stijl (Phil Alden Robinson, maker van Sneakers). Groot was dan ook onze verrassing dat dit een best onderhoudende en knap gemaakte actiethriller bleek te zijn, die zelfs, zij het dan wel puur toevallig, nog eens heel erg actueel was!

Jack Ryan mag immers, als beginneling, meewerken aan een project dat de verstandhouding tussen Rusland en de Verenigde Staten moet verbeteren, nu Rusland een nieuwe president heeft. De CIA heeft echter het vermoeden dat Rusland in het geheim nog steeds kernwapens produceert, en dus blijft nog altijd de vrees dat op een dag enkele tienduizenden Amerikanen zullen omgebracht worden door een Russische aanval. De film blijkt dus over terrorisme te gaan, en actueler kan een film tegenwoordig niet zijn.

Het grote voordeel dat The Sum of All Fears na 11 september immers heeft is dat de bedreiging van de USA door een vijandelijk geachte staat uitermate geloofwaardig is geworden. De release van de film, die bestemd was voor de zomer van 2001, werd dan wel met enkele maanden uitgesteld (een wijs besluit, want de film bevat een terroristische aanval die onvermijdelijk doet denken aan de aanslag op het WTC), toch legt iedereen onmiddellijk de link. Er werd toen trouwens vaak genoeg gezegd dat de realiteit de fictie overtrof. Inderdaad, The Sum of All Fears zouden we tot een jaar geleden één berg nonsens gevonden hebben. Nu moeten we vaststellen dat deze thriller van begin tot eind geloofwaardig, en bijgevolg extra boeiend is geworden.

De politieke discussies, de crises die elk moment kunnen uitbreken, de domheid en kinderachtigheid die oorlog voeren toch altijd impliceert, we hebben het al in tientallen andere films gezien (o.a. in die andere Tom Clancy-verfilmingen). Maar dat verhindert ons niet volop van de verwikkelingen in deze versie te genieten. Het scenario bevat uiteraard, zoals in elke Amerikaanse blockbuster, enkele onwaarschijnlijkheden, maar we moeten ook vaststellen dat het recent nog in zoveel Amerikaanse films welig tierende patriottisme en het aan het genre verbonden hoge macho-gehalte opmerkelijk afwezig zijn.

Meer nog, Amerika blijkt in deze film eigenlijk zijn eigen graf te delven en hun president blijkt een onbekwame sukkel te zijn! De makers hebben er dus goed aan gedaan een neutraler standpunt in te nemen (ook de Russen blijken immers sympathiek te zijn deze keer). Dat de actie dan nog voornamelijk via email-discussies en telefoongesprekken verloopt in plaats van de gebruikelijke schietpartijen en auto-achtervolgingen, is ook eens een verademing, al zal dit fans van het genre teleurstellen.

Er gaat ook ruime aandacht naar de personages. Morgan Freeman, zoals altijd ijzersterk, komt als Cabot, de adviseur van de president, heel echt over, en James Cromwell steelt de show als de Amerikaanse president. Zij geven Affleck eigenlijk weinig ruimte en het is misschien daardoor dat we zijn prestatie best te pruimen vinden. Jack Ryan is, zoals het hoort als beginneling bij de CIA, leergierig en voorzichtig, en Affleck speelt dat perfect. Iemand heeft deze aalgladde, zelfvoldane acteur weten in te tomen, en dat is een pluspunt voor deze film. We willen Affleck zelfs nog een kans geven voor zijn volgende film. Ook de regisseur heeft zich erg goed uit de slag getrokken.

The Sum of All Fears is dus een ietwat aparte film geworden. Met zijn boeiende plot en goeie acteurs levert hij een stoot zuurstof in een naar adem happend genre. De actualiteit maakt er topamusement met een bitter smaakje van.