Chihwaseon

Im Kwon-Taek is één van de oudste en meest geroemde filmmakers van Korea. Hij is beginnen regisseren in 1962 en op zijn palmares staan niet minder dan 95 films, waarvan dit de tweede is die geselecteerd werd voor Cannes, en die daar de prijs voor de mise-en-scène won. De Koreaanse cinema is in het Westen spijtig genoeg maar weinig bekend, de films van Im Kwon-Taek waren tot nog toe enkel te zien op festivals (Venetië, Montréal, Berlijn, Moskou). Dit is dus een unieke gelegenheid voor een kennismaking.

De film vertelt de (fictieve) biografie van Ohwon, een Koreaans kunstenaar die leefde in de tweede helft van de 19de eeuw en die zonder enig spoor achter te laten verdween in 1879. In één van de meest woelige periodes van de Koreaanse geschiedenis ten tijde van de volksopstanden, de val van het Chosunrijk en de dreiging van buitenlandse invallen, wordt dit kind van de straat opgepikt door meesterschilder Kim Byung-Moon en groeit uit tot één van de grootste schilders van zijn land. Alle grote Koreaanse kunstenaars van de 20ste eeuw erkennen zijn invloed op hen. De verdwijning van deze legendarische meester word nooit opgehelderd en over zijn leven bestaan weinig concrete gegevens. Ondanks zijn grote populariteit bij zowel het volk als de elite, blijft Ohwon altijd een buitenstaander. Op het hoogtepunt van zijn succes, wil hij juist veranderen, verdergaan in zijn werk in plaats van aan zijn carrière te denken. Hij stelt zich niet tevreden met het uitvoeren van wat van hem verwacht wordt, waardoor hij als een excentriekeling, een avant-gardist wordt gezien in de verschillende kunstenaarsgroepen waar hij terecht komt.

Het 500-jarige bewind van de Chosun bracht een rijke cultuur tot stand met een sterke traditie in muziek, architectuur, toegepaste kunst en schilderkunst. In deze eeuwenlange traditie onderscheidden zich 2 kunstenaarstypes: de hofschilders (noordelijke school) die tot de middenklasse behoorden en heel professioneel en realistisch werkten en de zgn. 'geletterde schilders' (zuidelijke school) uit de aristocratische, geëduceerde kringen. Zij zoeken naar soberheid en abstractie en vinden de idee, de essentie die in een werk besloten ligt, belangrijker dan het realisme van de tekening. Ohwon behoorde bij geen van de twee categorieën: geboren in armoede, hoorde hij niet tot de hogere klasse van geletterden. En ook aan het hof kon hij niet gedijen; toen hij aan het hof van de Chosun aan de decoratie van een windscherm werkte, zou hij opgestapt zijn omdat hij de strenge zeden aan het hof niet kon verdragen. 'Ik kan niet schilderen zonder wijn en vrouwen' was zijn excuus.

Met de ondergang van de Chosundynastie ging ook haar cultuur een vervalperiode tegemoet, en het is deze periode van politieke chaos en culturele verwarring die Kwon-Taek ons in beeld wil brengen.

De film wordt dus heel complex gezien Kwon-Taek ons niet enkel het woelige leven van een schilder schetst en zijn hevige verlangens naar vrouwen en drank - die een prachtige eenheid vormen met de kracht van zijn werk - maar tegelijk ook een overzicht geeft van de diverse kunsthistorische invloeden en stromingen waar hij mee te maken krijgt, en daarbij nog een historische portret uittekent van een zeer instabiele en moeilijke periode. De niet altijd logisch-chronologische opbouw en veelheid van personages maakt het er niet makkelijker op voor de gewone westerling die niet zo bekend is met de Koreaanse geschiedenis. Maar laat dat geen reden zijn om de pure schoonheid van deze film te breken.

Want voor alles spreekt uit deze film de liefde voor de schilderkunst. Het werken met Chinese inkt op ultra-dun papier dat heel snel absorbeert is heel anders dan werken met olie op doek, het leidde makkelijker tot stilering en abstrahering, de techniek getuigt van spontaniteit, van een ogenblikkelijke eenheid tussen lichaam (hand) en geest en draagt iets erotisch in zich dat gesuggereerd wordt door de beeldtaal van Kwon-Taek. Chihwaseon is niet zomaar een film over een schilder, maar een geslaagd experiment dat de vloeiende beweging van de oosterse schilderkunst in het cinematografische ritme over weet te brengen. Zo zien we een berglandschap, de vlucht van de vogels en de bloesemende takken van de bomen voor onze ogen in een schilderij veranderen.

Ils Huygens Helemaal (niet) akkoord? Lees de