Limbo

De titel van de nieuwe film van de Amerikaanse onafhankelijke filmmaker John Sayles kan op begripsverwarring stuiten; Limbo verwijst niet naar de gelijknamige Zuiderse dans. De film speelt zich trouwens geheel af aan de andere kant van de aardbol, nl. in het berekoude Alaska. Limbo verwijst daarentegen wél naar een plaats tussen hemel en hel, waar de drie centrale personages gedurende de tweede helft van de film vertoeven. Deze beknopte informatie is cruciaal wil je de betekenis van het controversiële einde kunnen duiden, en vooral kunnen slikken.

John Sayles investeert vaak zijn eigen geld, verdiend via talrijke schrijfopdrachten in Hollywood, in zijn films en kan daarom worden beschouwd als wellicht de meest onafhankelijke filmmaker van Amerika. Deze werkwijze biedt hem een enorme vrijheid om naar hartelust te experimenteren, met het onvermijdelijke risico als gevolg dat veel van zijn films amper de bioscoopzalen halen (cfr. zijn vorige, Spaans gesproken film Men with Guns). Sayles lijkt hoe langer hoe meer geïnteresseerd in de narratieve mogelijkheden van een film.

Dit kwam al duidelijk naar voren in één van zijn jongste films, het knappe Lone Star, waarin een sheriff aan de hand van een nooit opgehelderde misdaad zijn eigen verleden en afkomst probeert te reconstrueren. In Limbo tast Sayles de narratieve grenzen nog verder af; de film is haast een beschouwing over het vertellen zélf. Is Sayles met Limbo te ver gegaan? In zekere zin wel, in andere niet. Is Limbo een slechte film? Zeker niet, hij is alleen niet goed genoeg. Kijker die willen dat een film, naast een begin en een midden, ook en vooral een slot heeft, zullen aanvankelijk verontwaardigd zijn (als Limbo één ding ontbeert, is het wel een netjes afgerond en gesloten einde).

Toch kunnen zij er, de betekenis van de titel indachtig, bij nader inzien niet omheen dat Sayles' bijzonder oncommerciële en controversiële slotbeeld gewoon juist zit en dat de afloop geen enkel belang heeft. De manier waarop hij zijn pionnen in het schaakspel heeft opgesteld geeft hem namelijk geen meer bevredigende mogelijkheid, hoe weinig bevredigend het einde - paradoxaal genoeg, doch dit echter op het eerste zicht - ook mag zijn. Juist datgene waarin Limbo zich onderscheidt van gelijk welke andere film stoort dus niet, maar fascineert en intrigeert. De teleurstelling ligt op een heel ander niveau.

Limbo valt té duidelijk uiteen in twee delen, die Sayles op veel te weinig momenten tot een boeiend geheel weet te smeden. De film vangt aan als een sociaal drama waarin we kennis maken met Donna De Angelo, een zangeres die in Juneau, Alaska is gestrand met haar dochter Noelle. Na in haar leven een reeks slechte relaties te hebben verwerkt, maakt ze in Juneau kennis met Joe. Vroeger was hij kapitein op een vissersboot maar sinds een ongeluk, waarbij twee vrienden van hem de dood vonden, houdt hij zich bezig als klusjesman. Beide mensen, getekend door het leven, groeien langzaam naar elkaar toe.

Sayles weet nog steeds hoe complexe relaties tussen mensen neer te zetten, in dit geval hanteert hij de economische toestand van Alaska als sociale achtergrond. Een aantal scènes, zoals die waarin Joe voor de eerste maal terug gaat vissen - op de soundtrack begeleid door een nummer van Donna -, zijn echter veel te lang. Sayles' beelden lijken op die momenten meer op plaatjes uit een natuurdocumentaire te komen.

Wanneer het trio Noelle, Joe en Donna tijdens het tweede deel een boottocht besluiten te maken, ontpopt Limbo zich opeens als een rasechte thriller, om uiteindelijk toch het pad van de overlevings/avonturenfilm te kiezen. Sociaal drama versus overlevingsthriller, een combinatie die niet erg lukt. In het tweede deel wacht je constant op een solide terugkoppeling naar het eerste deel, wat niet gebeurt. Uiteindelijk geeft Sayles zijn laatste troef uit handen, maar de dode momenten zijn op dat ogenblik niet meer op één hand te tellen.

Christoph Foqué Helemaal (niet) akkoord? Lees de