The Last King of Scotland

Als we mogen afgaan op het internationale journaille en vooral de pre-Oscar-prijzen (die laatsten zijn meestal een goede waardemeter), dan is de gouden acteursbekroning anno 2007 allang binnen voor Forest Whitaker. Waar moeten we de man met de buffelfysiek nu ook alweer van kennen? Hij was Clint Eastwoods Bird en de samurai in Jim Jarmush's Ghost Dog. Hij acteerde ook in Phone Booth en Panic Room. Daarenboven regisseerde hij de video voor Whitney Houstons überamerikaanse Exhale. Even nadenken voor je zover raakte? Geen paniek, zodra je deze prent hebt gezien zul je hem altijd kunnen plaatsen. Want zijn vertolking van Idi Amin, Oegandees dictator tussen 1971 en 1979 raakt maar moeilijk uit je hoofd. Charming. Magnectic. Murderous, stelt de tagline. Dit keer hebben de marketingjongens en -meisjes helemaal gelijk.

Met erg veel vaart toont de film hoe net afgestudeerde dokter Nicholas zijn verstikkende Schotse omgeving achter zich laat om naar Oeganda te trekken. Doel is het helpen van een lokaal Westers geleid hospitaal én de tijd van zijn leven te hebben... Nicholas' libibo is al even goed ontwikkeld als zijn goodwill voor het vergeten continent. Al snel blijkt dat Nicholas' morele vaardigheden daarentegen niet bestand zijn tegen de luxueuze omstandigheden aan het hof van de generaal die net een coup op het land pleegde. Idi Amin vocht ooit aan de zijde van Schotten -vandaar de bijnaam last king of Scotland- en zodra hij Nicholas ontmoet, heeft die dus onmiddellijk zijn sympathie.

De goedlachse alleenheerser bombardeert de jonge medicus tot zijn persoonlijke lijfarts en al snel ook tot topadviseur. Nicholas raakt in de ban van de man en merkt pas laat dat er soms letterlijk bloed aan zijn handen kleeft. De paranoia en achterdocht van zijn beschermheer maakten van de man een waanzinnige massamoordenaar. Nicholas moet dus zo snel mogelijk weg van het hof dat hem opslokte. Dat hij ondertussen de lakens deelt met 's mans derde vrouw (Kerry Washington uit Ray en She Hate Me), maakt de zaken er niet makkelijker op.

Is die Schot dan zo naïef? Tuurlijk, maar zijn sympathie voor Amin is tegelijk de logica zelve. Als de legendarisch excentriekeling even charismatisch was als Whitaker hem hier neerzet is het geen wonder dat de Oegandezen geloofden dat hij hun land kon redden. Je brult vanuit je cinemastoel mee "Oeganda oyé oyé" tijdens zijn installatiespeech, maar bibbert als je hem verdachte medestanders ijskoud en gruwelijk van kant ziet maken.

Een fantastische Whitaker dus en een fascinerend verhaal. Maar vertelt de prent ook iets over Afrika? The Last King of Scotland staat mijlenver af van Hotel Rwanda en Shooting Dogs omdat het de slachtingen in de straten nauwelijks in beeld brengt. Meer nog, het leeuwendeel van de prent baadt in een seventies-party sfeertje en wordt meer dan eens vanuit blanke ogen verhaald. Toch doet dat niks af aan de effectiviteit van de prent, integendeel. De makers vertrokken vanuit nauwkeurige research, maar verwerkten die in fictie. Een historisch document is dit dus niet, maar wel een indringende kijk op de misschien wel meest tot de verbeelding sprekende Afrikaanse leider, verpakt in een thriller die loopt als een stoomtrein en een adembenemende finale kent.

De plot is bovendien losjes gebaseerd op waar gebeurde feiten en behalve beide van het scherm spattende hoofdrolspelers is er een klassevolle bijrol van Gillian Anderson (X-Files, The House of Mirth). Verantwoord topentertainment, heet dat.

Jan Sulmont Helemaal (niet) akkoord? Lees de