Kill Bill: Vol. 1

Zes lange jaren hebben we moeten wachten op een nieuwe Tarantino-film. We kunnen u echter verzekeren dat Quentin niet heeft stilgezeten. Kill Bill: Vol. 1 is niet zomaar een opvallende comeback; het is het eerste deel van Tarantino's Magnum Opus, een in hoofdstukken opgedeeld meesterwerk, een synthese van een halve eeuw filmgeschiedenis.

Als schoolvoorbeeld van de postmoderne filmmaker graait Tarantino van sinds het begin van zijn carrière in de filmgeschiedenis als ware het een snoeptrommel, en pikt eruit wat hij mooi en lekker vindt. De grens tussen refereren en plagiëren is soms uiterst dun, getuige daarvan Tarantino's spaak gelopen relatie met Roger Avary, die hem vergeleek met een Andy Warhol-achtige vampier, het talent en de creativiteit van anderen uitzuigend om zelf met de pluimen te gaan lopen. Desalniettemin is Tarantino uitgegroeid tot één van de zeldzame eigentijdse regisseurs die erin geslaagd zijn om een geheel eigen filmisch universum te scheppen. Kill Bill mag dan bol staan van de referenties en kan beschouwd worden als hommage aan diverse (sub)genres (van de samurai-film tot de spaghetti-western), het blijft unieke, nooit eerder vertoonde cinema. Trouwens, Tarantino maakt er nu geen geheim van waar hij de mosterd heeft gehaald. Kill Bill is opgedragen aan Kinji Fukasaku, de onlangs overleden Japanse grootmeester met meer dan 60 yazuka-prenten (o.a. Battles Without Honour and Humanity, Master of the Flying Guillotine en Battle Royale) op zijn naam. De generiek bevat het logo en de fanfaremuziek van de Shaw Brothers Studio, de bakermat uit Hong Kong van veelvuldige martial-arts films uit de jaren '70 en '80. De meeste actie-scènes werden zelfs in die studio gedraaid.

Ex-huurmoordenaar The Bride -bijnaam Black Mamba) ontwaakt na een vijfjarige diepe coma. Als enige overlevende van de slachtpartij die Bill (David Carradine, wiens gezicht we in dit deel niet te zien krijgen) tijdens haar huwelijksplechtigheid heeft laten aanrichten, zint ze op wraak. Bloedwraak, want ook haar ongeboren dochtertje heeft de aanval niet overleefd. Van het ziekenhuis gaat ze recht op haar doel af: haar vroegere collega's van The Deadly Viper Assassination Squad. Eén na één zal ze hen besluipen en haar krachten met de hunne meten, om dan finaal met Bill af te rekenen.

The Deadly Viper Assassination Squad (de naam alleen al, ...schit-te-rend!) bestaat uit hyperprofessionele, gevoelloze en uitgekookte killers zoals Vernita Green -bijnaam Copperhead, een jonge zwarte vrouw die een schijnbaar banaal huisvrouwenbestaan leidt; O-Ren Ishii - bijnaam Cottonmouth, koningin van de onderwereld van Tokio; Elle Driver -bijnaam California Mountain Snake, een van een witte ooglap voorziene feeks; en Budd - bijnaam Sidewinder-, die we, net als leider Bill, nog maar heel kortstondig te zien krijgen. Tarantino onderstreept nog maar eens het belang van acteursregie. Als geen ander verstaat hij de kunst om zijn zorgvuldig uitgekozen protagonisten boven hun niveau te doen uitstijgen. Lucy Liu, ooit een dartele Charlie's Angel, is in het Tarantino-universum een ijzig koud vrouwelijk monster. Wie herinnert zich Daryl Hannah niet als het lieflijke zeemeerminnetje uit Splash? Een groter contrast met de sadistische, geslepen en éénogige Elle Diver (te vergelijken met de Wit-Russische huurmoordenares Irina Svetlanova uit de stripreeks 'XIII') is moeilijk denkbaar.

En dan hebben we het nog niet eens over Uma Thurman gehad. Zo scherp afgetraind, verbeten en taai hebt u haar nog nooit gezien. "The act of vengeance is like fulfilling God's work", horen we haar kille voice-over stem zeggen. Met haar onpersoonlijke benaming van 'The Bride' is zij zonder twijfel Tarantino's vrouwelijke versie van Leone's 'Man With No Name': een mysterieuze, anonieme, doodgewaande wraakengel.

Het zou ons te ver leiden om álle referenties van Kill Bill te gaan opsommen, maar enkele gaan we u toch niet onthouden. Zo draagt Uma Thurman een exacte kopie van Bruce Lee's knalgele tracksuit uit Game of Death. Het huwelijk dat uitdraait op een bloederige afrekening, een 'danse macabre' van kogels en geweld, is een eigentijdse versie van de trouwpartij uit Once Upon a Time in the West. De indeling in hoofdstukken en de inlassing van anime, waarin O-Ren Ishii's ongelukkige jeugdervaringen worden ontsluierd, komen zo uit Lady Snowblood (Toshiya Fujita, 1973).

Kill Bill is niet alleen inhoudelijk maar vooral visueel van zo'n stilistische pracht dat de vonken haast letterlijk van het witte doek afspringen. In de traditie van de oude Japanse School (Ozu, Mizoguchi, Kurosawa) laat Tarantino de filmische ruimte exploderen. De brave Hollywood 180°-regel, vooral gebruikt in dialogen, wordt meermaals doorbroken door ongenadelijk verticale shots. De tergende, maniëristische opbouw naar een nieuwe geweldclimax -compleet met opzwellende muziek-, het uitblijven van het gesproken woord en het primaat van de beeldtaal, is pure Leone. Alle gevechtsscènes zijn trouwens 'old-school', dus zonder CGI.

Deze authentieke aanpak garandeert daverende, hyper-explosieve actie, oneindig superieur aan de infantiele, video-spelletjes-achtige, en voor computer-nerds bestemde special effects van The Matrix Reloaded. De orgiastische gewelduitspattingen - met bloedfonteinen - zijn schokkend, maar dermate gestileerd dat onze suspension of disbelief bijna wegvalt. Eigenlijk sorteren ze hetzelfde effect als de beruchte bloedballetten van Peckinpah: de esthetisering van het geweld wordt zo ten top gedreven dat het een eigen leven gaat leiden, als ware het een personage op zich. Dit geldt eveneens voor de muziek: The RZA dook samen met Tarantino in de mediatheek der oude soundtracks en kwam boven met ronduit schitterende bewerkingen van o.a. Bernard Herrmann, Quincy Jones, Luis Enriquez, Gheorghe Zamfir en zelfs Nancy Sinatra. "Bang Bang My Baby Shot Me Down", weerklinkt het in de openingsscène als Bill de zwangere bruid neerschiet.

Een aaneenschakeling van meesterlijke scènes tot een grandioze film

Kill Bill bestaat uit zo'n aaneenschakeling van absolute wereldscènes dat het moeilijk wordt om een echt hoogtepunt te isoleren. De lange sequentie in het House of Blue Leaves schiet er waarschijnlijk toch boven uit. Tarantino schept voor de aanvang van deze veelgelaagde afslachting (The Bride dient eerst alle handlangers van O-Ren Ishii te bekampen alvorens ze zich met haar kan meten ) met expressieve belichting, schaduwen en silhouetten een unieke atmosfeer. Een winterse tuin met traag neerdwarrelende sneeuwvlokken vormt het decor van de finale: het ultieme duel tussen The Bride en de Japanse maffia-koningin. De ijzersterke mise-en-scène van dit tweegevecht liet ons compleet sprakeloos.

De superlatieven schieten dan ook tekort: Kill Bill is dé film van het jaar. En van de volgende jaren.

Pol Van Achter Helemaal (niet) akkoord? Lees de