Exorcist - The Beginning

Genre: Horror | Duur: 1u54 | Release: 29 December 2004 | Land: VS | Regie: Renny Harlin | Cast: Stellan Skarsgård, Izabella Scorupco, James D'Arcy

De vierde Exorcist film vertelt het verleden van priester Merrin, die na traumatische ervaringen met de nazi's de hemel de rug toekeerde en zich met zijn kennis van de religieuze archeologie naar de aarde wendde. In opdracht van een rijke verzamelaar trekt hij naar Kenia, waar een intact gebleven Byzantijnse kerk wordt opgegraven om er te zoeken naar een bizar merkwaardig beeldje van een demon. In het afgelegen woestijndorpje maakt hij kennis met Sarah, een dokteres en met father Frances, een afgezant van het Vaticaan, die meer over de zaak weet dan hij loslaat. Ook de lokale bevolking weet door overlevering dat de kerk duistere krachten verbergt. Ze worden dan ook steeds opstandiger tegenover de westerse archeologen die tegen alle onheilstekens in, verder willen gaan met de opgraving.



Al bij zijn aankomst is het overduidelijk dat de plaats vervloekt is maar alvorens Merrin zijn 'I see the light' scène mag opvoeren en zijn paternoster weer kan bovenhalen valt er nog heel wat filmruimte op te vullen. Dat gebeurt met incidenten die schaamteloos gepikt worden uit gelijkaardige films als Damien, The Ninth Gate, Rosemary's Baby, tot en met de beginscènes van Coppola's Dracula. Een heidense offerplaats onder de kerk, een doodgeboren kind, een jongen die verscheurd wordt door hyena's, met bloed doordrenkte muren, zwarte raven ? It's all in the mix, evenals de obligate toespelingen naar de originele Exorcist.



Onder alle onafgewerkte plotlijnen -de iets te plotse zelfmoord van een generaal, de illuster gebleven identiteit en bedoelingen van de opdrachtgever en nog te zwijgen van de hele historiek van de kerk en de samenzweringen in het Vaticaan- ligt een kernverhaal dat handelt over het terugvinden van het geloof en over de overwinning van het goede op het kwade. Hier herkennen we nog een beetje de hand van Paul Schrader (scenarist van o.a. Taxi Driver, Raging Bull, Bringing out the Dead en regisseur van zowel Auto Focus als Affliction) die de film aanvankelijk regisseerde. Het resultaat werd door Warner Bros echter als veel te donker en moeilijk afgedaan en hij werd vervangen door Renny Harlin die de film wat meer shock-value moest geven. Maar in plaats van zich tevreden te stellen met enkele re-shoots van Schrader's film maakte Harlin naar hartelust aanpassingen aan cast, crew en scenario en blikte uiteindelijk het hele ding opnieuw in. De versie van Paul Schrader, Exorcist: New Beginnings zal waarschijnlijk enkel op dvd te zien zijn.



Dat er van enige genuanceerdheid inzake morele kwesties weinig overbleef in Harlin's handen, is evident als u weet dat de Finse regisseur verantwoordelijk was voor miskleunen als Driven, Deep Blue Sea, Cliffhanger, Die Hard 2 en Mindhunters. Met een overdaad aan werkelijk barslechte cgi-technieken slaagt de man er zelfs niet in het gory gehalte van de film op enig niveau te brengen. Terwijl de originele Exorcist met minimale middelen en effecten aanleiding gaf tot paniekaanvallen, misselijkheid en flauwtes is er nu enkel wat gegniffel en gelach te horen; en hier en daar een misnoegd gezucht. Ook voor de nieuwe hoofdrolspeler die Harlin aanbracht, Stellan Skarsgård, valt weinig te zeggen. Hoewel de man erg gesmaakte rollen neerzette in het originele Insomnia, in Dogville en in Breaking The Waves loopt hij er hier zowel in zijn kakikleurige Indiana Jones outfit als in zijn priestergewaad nogal ongemakkelijk bij. Het lijkt wel alsof hij er elk moment over denkt van de set weg te lopen en zijn diepe, zwoele stem doet meer aan Mickey Rourke in één of andere erotische thriller denken dan aan die van een priester.



En als u dacht dat uitspraken als 'Fuck me, Jesus' niet meer shockerend kunnen zijn is dat buiten puriteins Amerika gerekend. Een nieuwe dvd-release van de originele Exorcist (The version you've never seen!) schoot er in geen tijd naar de top, wat meteen ook de aanleiding gaf tot deze prequel. Breek me dus de mond niet open over de simplistische en al te herkenbare retoriek van goed versus kwaad en de zogenaamde as van het kwaad die in The Beginning op weinig metaforische wijze doorgetrokken wordt van een oorlog in het oude Palestina naar de nazi-terreur tot de afslachting in Kenia. The power of Christ compells you? Vervang die Christ maar door wat anders. Dat is horror.