The Wind That Shakes The Barley

Van een cum laude diploma Rechten in het conservatieve Oxford naar bitterzoete working class drama's: er zijn niet veel mensen die het de Britse regisseur Ken Loach kunnen nadoen. Al van bij zijn prille debuutfilms Poor Cow en Kes, de zwaar aan Truffauts Les 400 coups verwante ontleding van een jeugdcrimineel, trok Loach radicaal de kaart van de kleine man. Raining Stones, 's mans doorbraakfilm uit '93, typeert de films van de sympathieke Brit nog het meest: met een lach en een traan kleven de personages, in de helft van de gevallen niet eens professionele acteurs, je als een zuigplek op de huid. The Wind That Shakes The Barley, na Land and Freedom de tweede historische film van Loach, doet in geen geval onder voor zijn ander werk: alweer een verschroeiend authentieke film die je niet onbewogen laat. Heeft hij die Gouden Palm in Cannes dan dubbel en dik verdiend? Ja en neen.

Ierland, 1920. Terwijl de jonge Damien zich klaarmaakt om als arts in Londen te gaan werken, houden de Britse Black and Tans lelijk huis. Damiens broer Teddy weet hem te overtuigen om met het nagelnieuwe IRA in de tegenaanval te gaan. Ondanks de folterpraktijken van de Engelsen, houdt het Ierse verzetsleger stand, totdat Engeland niet anders kan dan Ierland een gedeeltelijke autonomie beloven. Die beslissing plaatst de Ieren in twee kampen: voor de ene partij is zo'n halve autonomie prima, voor de anderen gaat de splitsing niet ver genoeg. Terwijl Teddy zich bij de Engelsen aansluit, blijft Damien in het radicale kamp. Wanneer hij uiteindelijk geklist raakt, is het Teddy, zijn bloedeigen broer, die hem moet executeren...

Twee bezwaren aan deze voor de rest wondermooie prent. Ten eerste schetst Loach de tegenstelling tussen Ieren en Engelsen behoorlijk zwart/wit. Zeker het eerste uur heb je bij de brutale Engelse interventies soms eerder de indruk naar een pastiche over Nazi's te kijken dan naar personages van vlees en bloed. Maar wie zijn wij? Vijf oud-strijders van de Ierse verzetsbeweging woonden de Britse première bij en allen verklaarden ze hetzelfde: "Ja meneer, zo ging het er echt aan toe. En wilt u ons nu excuseren? De emoties, weet u wel."

Ondanks een wat warrige narratieve structuur, weet Ken Loach ons alweer verontwaardigd te maken

Een grotere miskleun - de enige eigenlijk - in deze film vormt het gebrek aan een goede narratieve structuur: personages worden niet of nauwelijks voorgesteld, zeker anderhalf uur lang kan je geen enkele lijn of rode draad ontrafelen. En zo banjer je als toeschouwer door het prachtige Ierse landschap en leef je mee met enkele hoogst memorabele fragmenten: een oud moedertje dat van geen verhuizen wil weten en dan maar in het kippenhok gaat wonen, Engelsen die hun Ierse gevangenen de nagels uittrekken, Damien die een ondervoed jongetje onderzoekt... Loach compenseert zijn gebrek aan een coherent verhaal met een uitgelezen sfeer, plaatst spaarzaam Ierse folk op de soundtrack, haalt het maximum uit zijn acteurs, laat de overweldigende Ierse natuur voor zich spreken en legt uiteindelijk het laatste half uur, wanneer de ene broer de andere moet executeren, de chaos aan banden.

Met een iets beter scenario spraken wij van een dijk van een film en gooiden wij zonder aarzelen met vier sterren. Nu kan The Wind That Shakes The Barley in de meeste recensies bogen op een kleine onderscheiding, felicitaties van het verzamelde filmjournaille en een plaatsje in het collectieve geheugen van iedereen die sociaalvoelend is. Er bestaan regisseurs die voor minder een film maken.

Filip Hermans Helemaal (niet) akkoord? Lees de