Goya's Ghosts

Goya?s Ghosts is geen biopic over Francesco Goya, maar een breed geborstelde, bijzonder ambitieuze poging om sleutelbewegingen uit de Europese geschiedenis eind achttiende, begin negentiende eeuw aanschouwelijk te maken: de Spaanse Inquisitie en de daarop volgende Franse Revolutie. Bij de start is broeder Lorenzo (Bardem) de gebeten hond bij de top van die Inquisitie. Hij heeft namelijk een portret besteld bij Goya (Skarsgård), de hofschilder die bekend staat om zijn ketterse schetsen. Lorenzo countert dat gebrek aan vertrouwen door ervoor te pleiten om de kerkelijke leer nog rigoureuzer toe te passen. Wie de leer van het heilige boek niet volgt, zal the question moeten ondergaan, een stevige foltermethode waarmee de heilige heren hun slachtoffers eender wat kunnen laten bekennen. Eén van de slachtoffers van het verstrengde bewind is Ines (Portman), een rijke patriciërsdochter en de muze van diezelfde Goya.

Milos Forman verzamelde voor deze prent een resem Europese topacteurs. Geen verrassing, want de Hongaarse regisseur is niet de eerste de beste. Instantklassiekers als One Flew over the Cuckoo?s Nest, Amadeus en misschien zelfs The People vs. Larry Flint tover je niet zomaar op het scherm. Ook Goya?s Ghosts bevat succulente beelden en heeft een productiedesign om van te snoepen. Maar Forman haalde dit keer zijn inspiratie niet uit een toneelstuk, roman of pornosaga. Hij engageerde daarentegen de Franse topscenarist Jean-Claude Carrière. Samen schreven ze een verhaal waarin de Spaanse schilder fungeert als een orgelpunt waarrond de historische gebeurtenissen draaien.

Carrière staat bekend om zijn smaak voor het surreële. De ondertussen tegen de tachtig aanhinkende scenarist pende scenario?s voor Buñuel (Le Fantôme de la Liberté, Cet Obscur Objet du Désir) maar evengoed voor Nagisha Oshima?s Max, mon Amour waarin Charlotte Rampling verliefd wordt op een aap, of recent nog voor Jonathan Glazers Birth. Ook hier blijkt 's mans goede smaak, in het bijzonder door de fascinerende scène waarin Ines' familie broeder Lorenzo een koekje van eigen deeg serveert. Surrealisme ten top, waarna je hoopt dat de tot dan wat zwalpende prent helemaal losbarst. Helaas.

Niet veel later maken we een tijdssprong van vijftien jaar. Portman is ondertussen behoorlijk dolgedraaid in haar cel en acteert vanaf dit punt dan ook getooid met tandprothesen en misselijk makende make-up. Bij momenten weet ze te ontroeren, maar als ze later ook nog eens een derde rol opneemt ?weer met een opvallend gebit, een orthodontist moet goed verdiend hebben? worden we echt helemaal uit de illusie gehaald. Bardem (The Dancer Upstairs, Mar Adentro) ontbindt bij momenten zijn duivels maar ook hij ontsnapt niet aan de tweedeling waarmee deze film kampt. Broeder Lorenzo?s ommekeer van zeloot naar voorvechter van de idealen van de Franse Revolutie maakt de film enkel afstandelijker: je begrijpt welke ideeën Forman en Carrière willen aanraken en de flarden geschiedenisles worden met mooie plaatjes geschilderd, maar enige emotie komt daar jammerlijk niet bij kijken.

Jan Sulmont Helemaal (niet) akkoord? Lees de