Youth without youth

Altijd sneu, een grote regisseur op z?n bek zien gaan. En Coppola, daar is ieder beetje filmliefhebber het over eens, is een meneer om u tegen te zeggen. Niet alleen maakte hij volgens vele cinefielen een van de beste films aller tijden (The Godfather), hij tekende ook voor verontrustende jongerenprenten als The Outsiders en Rumble Fish, films die rebelse leren jekkers combineerden met pure, ongefilterde poëzie. Tussendoor zorgden de vernoemde films voor de doorbraak van sterren als Al Pacino, Robert De Niro, Matt Dillon, Tom Cruise en Mickey Rourke. Tenslotte heeft Coppola met Apocalypse Now, een van de eerste en meteen een van de beste Vietnamfilms op z?n palmares staan. Helaas, driewerf helaas, sinds het al bij al iets te commerciële Dracula breekt de meest getalenteerde regisseur van zijn generatie nog minder potten dan een beginnend pottenbakker. Wij hielden dus ons hart vast voor Youth without youth, een film die nog geen beetje flirt met elementen uit het meervoudig persoonlijkheidssyndroom, de reïncarnatieleer en de fel gecontesteerde regressietherapie, het over niets minder dan het eeuwige leven heeft, om te eindigen met een twist die zelfs een kind van elf niet meer uit zijn duim durft te zuigen. Dat je desondanks lichtjes geboeid zit te kijken bewijst het duizelingwekkende talent van Coppola.

1938. Roemenië. Dominic Matei is een briljant linguïst, gelukkig verloofd met de bevallige Veronica, tot hij op een dag doodleuk wordt neergesabeld door een bliksemschicht. Deze gigantische ontlading van elektriciteit heeft wonderbaarlijke gevolgen: niet alleen ontwikkelt hij een alter ego, de zeventigjarige Matei ziet er plots niet ouder dan 35 uit, ontwikkelt nieuwe tanden en een fenomenaal geheugen. Professor Stanciulescu, zijn behandelende geneesheer, volgt een en ander met stijgende verbazing en motiveert Matei om zijn levenswerk, een onderzoek naar de oorsprong van taal, te voltooien. Terzelfdertijd dient hij uit de handen te blijven van de Nazi's, die in hem het ideale proefkonijn zien om te experimenteren met het eeuwige leven. Jaren gaan voorbij tot Matei, in 1955, op Laura, een exacte dubbelgangster van Veronica stuit. Net na die ontmoeting wordt Laura eveneens door bliksem getroffen en waant ze zich een eeuwenoude Oosterse wijsgeer. Na verloop van tijd komt Laura terug tot zichzelf, maar keert ze elke nacht verder naar een oudere taal. Deze regressies verouderen haar zienderogen. Matei ziet zichzelf voor een huizenhoog dilemma geplaatst: Laura verlaten en haar terug een jeugdig uiterlijk schenken of zijn onderzoek naar de oertaal voltooien.

Moeilijke synopsis, niet? En toch blijf je, we schreven het al, lange tijd geboeid kijken, de wenkbrauwen weliswaar steeds meer gefronst, maar toch. Met een klasbak van een acteur als Bruno Ganz (Der Untergang en vooral Der Himmel über Berlin) en een verassend goed gecaste Tim Roth, met een redelijk klassieke mise-en-scène die ten gepaste tijde omver wordt geklutst en met een erg mooie fotografie kom je tot een aanvaardbare eerste helft.

Gaandeweg werd echter, bijvoorbeeld met de komst van Veronica/Laura, onze willing suspension of disbelief zodanig op de proef gesteld dat onze innerlijke filmcriticus ernstig overweegt in staking te gaan. Coppola vraagt van zijn toeschouwer dan ook het onmogelijke, namelijk dat die, als kritisch ingestelde, intelligente cinefiel van de eenentwintigste eeuw, mee zou stappen in complete new-agenonsens als regressie en reïncarnatie. Kijk, ofwel kies je voor een film die er helemaal over gaat en net daarom briljant wordt (Donnie Darko), ofwel kies je voor vergelijkbare thema?s in een radicaal vormexperiment (Darren Aronofsky?s The Fountain), maar de ene onwaarschijnlijkheid op de andere stapelen in een min of meer realistische benadering, ondertussen de toeschouwer aan het lijntje houden met de zoete belofte van een einde dat zijn gelijke niet kent, en dan afkomen met de meest flauwe twist uit de filmgeschiedenis, dat is erom vragen.

Het ware sowieso beter geweest als Coppola driftig de corrigeerstift had gebruikt in zijn scenario, ook al is het dan gebaseerd op het gelijknamige boek van de Roemeen Mircea Eliade. Nu zie je door de vele bomen het bos niet meer.

Is Youth withouth youth dan een complete sof? Natuurlijk niet, Coppola heeft nog steeds talent genoeg om zijn toeschouwers te betoveren. Jammer toch, dat het met zo?n onwaarschijnlijk verhaal moet gebeuren. Wij raden de regisseur derhalve aan om het materiaal voor zijn scenario?s net als vroeger iets beter uit te kiezen. Of misschien toch iets minder wijn uit zijn eigen wijngaard drinken?

Filip Hermans Helemaal (niet) akkoord? Lees de