It's a Free World

Van Ken Loach weten we dat hij op meesterlijke wijze een sociaal-economische problematiek aan de kaak kan stellen. In het verleden maakte hij al films over de uitbuiting van de dokwerkers in Liverpool (de documentaire The Flickering Flame) en van de Mexicaanse immigranten die na de kantooruren de grote bedrijven in Los Angeles schoonmaken (Bread and Roses), over een groep spoorwerkers die vechten tegen de privatisering (The Navigators) en over immigranten van de tweede generatie (Ae Fond Kiss). Ook zijn nieuwe film It?s a Free World getuigt van zijn grote interesse voor immigratie. Dit keer koos hij voor metropool Londen, het economische hart van het Britse schiereiland, als symbool voor de Westerse globalisatie met talloze tevreden consumenten.

Sinds de uitbreiding van de Europese Unie stromen duizenden Oost-Europese migranten Groot-Brittannië binnen. Er wacht hen net zoals elders in Noord- en West-Europa een relatief aantrekkelijk loon en fulltime werkdagen. Ze doen het werk waarvoor de autochtone bevolking niet over de juiste technische vaardigheden beschikt of waarvoor ze de neus optrekt. It?s a Free World toont dat we aan hun flexibiliteit een puntje kunnen zuigen. Toch is dat tegelijkertijd ook een van de redenen waarom ze het gedroomde slachtoffer zijn van uitbuiters. In tegenstelling tot Loachs vorige films staan de protagonisten dit keer niet aan de zijde van de slachtoffers.

Angie werkt in een uitzendbureau waar bovengenoemd soort potentiële lageloonwerkers zelfs op goudvissen willen passen. Wanneer ze niet langer als een voetveeg wenst te worden behandeld, start ze met haar meegaande flatgenote Rose een eigen uitzendbureau voor werkmigranten. Hun ?tweevrouwsbedrijf ?, waarvoor de blonde Angie op een blitse sportmotor werkgevers bezoekt, overtreft al vlug elke deal. Door de keuze voor twee energieke jonge protagonisten wordt de kijker al vlug meegetrokken in de competitieve en meedogenloze logica.

Ken Loach windt er zoals altijd geen doekjes om. In It?s a Free World komt men terecht in het grauwe hinterland van de geglobaliseerde maatschappij. We leren dat de werkende underdogs uit onder andere Oekraïne, Afghanistan, Polen, Irak en Afrika niet leven tussen de modale Brit. De regisseur vertelt op een subliem eenvoudige wijze, mede dankzij het natuurtalent van beide actrices met weinig acteerervaring, hoe men initieel gedreven door compassie en idealisme zich door inhaligheid toch tot illegale praktijken kan laten verleiden. Het is allemaal menselijk en het loopt uit de hand.

Loach werkt net als voor het in 2006 met een Gouden Palm bekroonde historische oorlogsdrama The Wind that Shakes the Barley samen met scenarist Paul Laverty. Na dat succes vonden ze het hoog tijd voor een smak in de actualiteit. Aan Laverty?s brein ontsproot het personage van Angie. Hij wou het verhaal vanuit haar oogpunt vertellen en niet vanuit dat van de duizenden werkmigranten. Origineel aan het scenario is dat het geen moreel oordeel velt over de ambitieuze en ondernemende vrouw, maar juist wel over de bloeiende systemen van illegale arbeid en mensensmokkel. Dit soort films overtreft de impact van het aankaarten van wantoestanden in documentaires.

Vera Bras Helemaal (niet) akkoord? Lees de