Des hommes et des dieux

Genre: Relgieus drama | Duur: 2u00 | Release: 8 September 2010 | Land: Frankrijk | Regie: Xavier Beauvois | Cast: Lambert Wilson, Michael Lonsdale, Olivier Rabourdin, Jacques Herlin

In tijden van een diepe kerkcrisis en een almaar oprukkende islamisering heeft de (westerse) wereld nood aan films die een interreligieuze dialoog aanmoedigen. Deze films geven een andere kijk op de zaak en zetten het thema op de agenda. Als dat soort prent ook nog eens prijzen pakt in Cannes, dan is het opzet sowieso al geslaagd.

Maar uiteraard kun je een film - hoe relevant ook - nooit enkel om die reden goed vinden. Relevantie en kwaliteit raken elkaar immers tussen het scenarioschrijven en de avant-première wel regelmatig kwijt. Een bijzonder deplorabel voorbeeld dat ons te binnen schiet is het links geïnspireerde Zweedse tweeluik Jag är nyfiken uit de jaren '60.

Des hommes et des dieux slaagt er wel in. Het verplaatst de islamisering naar een microkosmos om het zo uit te spelen tegen een pure vorm van katholicisme. In de Marokkaanse bergen volgen we een nobel patersgezelschap dat geconfronteerd wordt met een terreurorganisatie die in hun regio bloederig toestaat. De oude paters discussiëren openlijk over het vraagstuk of ze moeten blijven of vertrekken. Dit doen ze niet alleen binnenskamers maar ook samen met hun moslimcollega's in het vlakbij gelegen dorp. Beide groepen zijn opmerkelijk aan elkaar geassimileerd. De religieuze hoofden overleggen regelmatig. De paters zijn een integraal deel geworden van de islamgemeenschap en de plaatselijke moslims hebben dan weer hun leven opgebouwd rond het katholieke bouwwerk op de heuvel.

De discussies zijn menselijk en eerlijk. Eenieder spreekt frank en luistert geduldig naar de anderen. En door het gesprek zo uitnodigend te voeren, nodigt elk van de gesprekspartners in beeld de kijker uit om mee te redeneren. Je voelt niet enkel de druk om na te denken over vertrekken of blijven, maar ook over de juiste invulling van missionariswerk. En bij uitbreiding ook over het nut en de hedendaagse betekenis van religie. Je kijkt naar religieuze rituelen, gebeden en gezangen die sober, oprecht en bijna ultrarealistisch in beeld gebracht worden en moet je afvragen welke plaats zo'n geloofsbelijdenis heeft in de moderne maatschappij. Je volgt het besnijdenisfeest in het dorp en stelt je dezelfde vraag. Het belangrijkste is echter dat beide soort scènes met dezelfde sérieux en hetzelfde respect getoond worden zodat je als kijker niet enkel uitgenodigd wordt in de discussie maar dat je ook het gevoel hebt dat je mening en visie gerespecteerd worden. Interactie 2.0.

Een van de vele dingen die van Des hommes et des dieux zo'n krachtige prent maken is de liberale dialoogvoering en de manier waarop je erin betrokken wordt. Maar ook de strakke, sterk contrasterende en volwassen beeldregie en soms verblindend sobere beelden - vooral in de paterswoning - doen hun werk. Ook de doorwinterde acteurs verdienen een staande ovatie. Het zijn enkel de getormenteerde rimpels en diep verzonken ogen die de gepaste gravitas kunnen bezitten om van deze Franse prent een instant klassieker te maken.