Les Adieux à la Reine

14 juli 1789. Terwijl de turbulente atmosfeer in Parijs een hoogtepunt bereikt met de bestorming van de Bastille, start Sidonie Laborde haar werkdag in het paleis van Versailles met business as usual. De jonge vrouw is de persoonlijke ‘voorlezeres’ van koningin Marie-Antoinette. In de dagen die volgen neemt ze de kijker mee langsheen de gangen en vertrekken van het paleis waar de op handen zijnde revolutie in toenemende mate voor onrust en verwarring zorgt. Eens het zwaartepunt van macht en weelde, verbrokkelt het majesteitelijke oord in geen tijd tot een poel van chaos en verraad. Maar Sidonie zet koppig door. Vervuld van plichtsbesef en een meer dan vriendschappelijke liefde voor de koningin doet ze haar uiterste best om haar patrones in al haar wispelturigheid te blijven dienen.

Les Adieux à la Reine is een adaptatie van het gelijknamige boek van Chantal Thomas uit 2002. Het leverde haar de prestigieuze Prix Femina op – een prijs indicatief voor de teneur die de film door aangehouden wordt. Dit is een verhaal over vrouwen gezien vanuit het standpunt van vrouwen. De lesbische insteek is hierbij meer dan impliciet aanwezig. Naast de onvoorwaardelijke toewijding van Sidonie wordt geen twijfel gelaten over de zinnelijke liefde die Marie-Antoinette op haar beurt koestert voor de gravin de Polignac. Een opmerkelijke interpretatie die door biografen als Antonia Fraser met meer omzichtigheid wordt behandeld.

Daar waar frivoliteit en romantiek Marie-Antoinette van Sofia Coppola kleur gaven, laat regisseur Benoît Jacquot alle franjes achterwege en kiest hij voor een ernstig en bij momenten rauw portret van het wedervaren aan het hof van Versailles. Hij toont zowel het pompeuze decor waarin de koninklijke familie vertoefde als de groezelige vertrekken waar niet alleen het personeel maar evengoed de afgunstige adel haar dagen sleet. Upstairs, downstairs krijgt een geheel nieuwe invulling.

Ook de belichting is in niks te vergelijken met de schier onschuldige wereld waarin Kirsten Dunst in 2006 de rol van Marie-Antoinette vertolkte. Ontdaan van warmte en genegenheid straalt het veelvuldig gebruikte kaarslicht nu een grote dreiging uit en reflecteert het de fysieke en mentale wanorde die de bewoners van het paleis langzaam besluipt. Jacquot versterkt dit effect door met de camera los op de schouder personages achterna te rennen waarbij de achtergrond vaker wel dan niet in een wazige zee verzinkt. Net zoals de hofhouding destijds van de buitenwereld afgesloten zat en zich op roddels en geruchten diende te beroepen om zich een beeld te vormen van de gebeurtenissen in Parijs, krijgt de kijker nooit volledig zicht op de situatie. Doorheen de ogen van Sidonie vallen de puzzelstukjes langzaam op hun plaats maar voorzichtigheid blijft geboden om de dingen voor waar aan te nemen. Verraad en eigenbelang loeren voortdurend om de hoek. “Mettez-vous dans le crâne que je n’ai jamais eu d'amis à Versailles,” laat een van de personages zich ontvallen.

Opkomend talent Léa Seydoux, bekend uit Mission Impossible: Ghost Protocol en Midnight in Paris, doet het niet onaardig in de rol van Sidonie Laborde. De Française weerhoudt haar personage echter voldoende vlees en bloed om de motivatie achter verschillende altruïstische beslissingen overtuigend weer te geven. Ze is dan wel rad van tong, haar ware gevoelens blijven in het ijle hangen. Hoewel haar rol van Marie-Antoinette een relatief klein aandeel in het verhaal heeft, mag Diane Kruger toch de ster van deze film genoemd worden. Met een welhaast perfect Frans accent bewijst ze eens te meer schijnbaar elke taal ter wereld machtig te zijn. Alvast voor haar vertolking is het bekijken van Les Adieux à la Reine meer dan de moeite waard.

Alexander Verstraete Helemaal (niet) akkoord? Lees de