Juste la fin du monde

Wat ons betreft kreeg de toen vijfentwintigjarige Xavier Dolan in 2014 niet de juryprijs maar carrément de Palme d’Or voor Mommy. Die meesterlijke langspeelfilm, zijn vijfde al, was de perfecte culminatie van zijn indrukwekkende oeuvre vol familiale fricties en adembenemende beeldexperimenten. De moeder uit debuut J’ai tué ma Mère, fetisjactrice Anne Dorval, keerde in Mommy terug: ontzagwekkend vertolkt, tegelijk over the top hilarisch en diep tragisch.

Tussen die typisch hysterische prenten door serveerde de Franse wonderboy met Tom à la Ferme ook een meer somber huis clos. De duistere personages kregen geen diep uitgewerkte beweegredenen, of toch zeker niet expliciet. Dat frustreerde, maar door het perverse spel van aantrekken en afstoten tussen twee lastige karakters, gecombineerd met een sterke mise-en-scène bleef je gefascineerd.

Theaterverfilming Juste la fin du monde brengt the worst of both worlds: halfslachtige hysterie en pervasieve pathetiek. In beklemmende kaders zien we een disfunctionele familie cirkelen rond hun verloren Zoon, een zwijgzame Ulliel die met groot nieuws naar de nucelaire familie is teruggekeerd en die –haha- doet ontploffen. Een kolfje naar de hand van de Almodóvar van deze generatie, lijkt het, maar helaas raken de vrouwenportretten in deze fausse queue kant noch wal. Topactrice Nathalie Baye zet vanonder een muur make-up een grotesk afkooksel neer van de iconische, losgeslagen maman. Erger, de hele cast vol Franse superstars kampt met vlakke personages en vindt in haar dialogen erg weinig om de tanden in te zetten. Vincent Cassel schuimbekt geënerveerd, Seydoux en Cotillard hebben weinig in de pap te brokken. Hun kwade, droevige gezichten komen in grote close-ups dicht op je af. Vaak vult het scherm zich met infantiel geraas, wat zorgt voor een troosteloze, haast ondraaglijke sfeer. Daar kom je als kijker maar moeilijk door, wat allicht ook de bedoeling was. Een onfortuinlijke keuze als mis- en non-communicatie de expliciete thema’s zijn.

De meest vervelende elementen uit Dolans oeuvre in één prent geperst

In de trailer voor Juste la fin du monde vallen de woorden « le temps qui reste ». Een expliciete verwijzing naar de mooie gelijknamige film van François Ozon, met éénzelfde uitgangspunt: een jonge homo moet tegenover zijn familie in het reine komen met de eindigheid van zijn bestaan. Ozons film bevat nog sprankels hoop en schoonheid, Dolans versie is helemaal uitzichtloos. Dan liever die eerste lijdensweg.

Dolan kreeg in Cannes onbegrijpelijk genoeg de grote prijs van de jury voor Juste la fin du monde, net als bergen kritiek. Wij staan deze keer eerder aan die laatste kant van het hek, maar kijken al weer reihalzend uit naar zijn zevende langspeler, gedraaid in de Etats-Unis: in Death and Life of John F. Donovan spelen zomaar eventjes Jessica Chastain, Kit Jon Snow Harington, Kathy Bates, Susan Sarandon, Michael Gambon en Nicolas Hoult. Hopen maar dat hun personages wat meer vlees aan de botten krijgen.

Jan Sulmont Helemaal (niet) akkoord? Lees de