The Fabelmans

Hoewel Spielberg ondertussen de zoveelste is die de inspiratie voor een film uit zijn eigen jeugdjaren haalt, kondigde The Fabelmans zich in navolging van Roma, The Hand of God en Dolor y Gloria aan als een must-see. De terugblik van één van de meest succesvolle filmmakers ooit op zijn kindertijd, een reconstructie van hoe zijn liefde voor het vak gegroeid is en wie weet zelfs een verklaring voor de terugkerende thema's als afwezige vaders in zijn oeuvre, konden niet anders dan een nieuw meesterwerk opleveren. The Fabelmans werd intussen overladen met lof en prijzen en de critici zijn unaniem: dit is Spielberg in héél grote doen. Het was dan ook met een immense verwachting om voor de zoveelste keer betoverd te worden door de Spielbergmagie dat ik me voor dat immense witte doek nestelde.

Laat me vooraf duidelijk stellen: als piepkleine speler in de online media, pretendeer ik absoluut niet een mening over film te hebben die alle andere moet overklassen. Dit moest geenszins die triomfantelijke afwijkende mening worden. Ik tracht alle arrogantie te bannen in mijn pogingen te duiden waarom boven deze recensie maar één ster prijkt. Je moet immers al straf uit de hoek komen om te beargumenteren dat The Fabelmans geen verdienste heeft. De slogan van KUTfilm indachtig - 'liefde voor de film' - wilde ik dan ook niets liever dan me aansluiten bij de grote massa filmliefhebbers wiens hart smeulde bij deze film. Maar wat zich voor mijn ogen ontrolde heeft me echter van begin tot eind geërgerd.

Spielberg lijkt in de eerste plaats absurd weinig te vertellen hebben. De familietaferelen waarin we belanden, lieten me onbewogen: het zijn geforceerde momenten van gezinswarmte en chaos waarmee Spielberg ons dwingt zijn ouders als liefhebbende mafkezen te zien. Waar gaat dit wezenlijk over? Als de wereld van de jonge Sammy Fabelman eindelijk verbreedt en hij zich in de scouts en op school profileert als een vakkundige beeldenschieter, wordt alleen maar pijnlijker duidelijk dat Spielberg wel erg weinig vertelstof heeft. We zien geen enkele scène die ons verrast, verblijdt of inneemt. Het opvoeren van een aap als huisdier deed me helemaal afhaken.

De diepgang tracht de regisseur te vinden in het liefdevol uitbeelden van de problemen waar zijn ouders mee worstelden. Door op de labiele persoonlijkheid van zijn moeder in te zoomen, krijg je echter nog geen meeslepend drama. Het aller-allerergst is immers dat Spielberg de altijd zo grandioze Michelle Williams heeft aangezet tot een wel erg fake, veel te aangedikte en nergens bezielde prestatie. Haar vertolking als de wispelturige Mitzi Fabelmans is om te huilen. Een figurant uit Familie brengt het er genuanceerder vanaf.

Ook de geweldige Paul Dano zien we op een verkeerde manier gemanipuleerd worden door Spielberg. Vader Burt is een ééndimensionaal schertsfiguur. De 85-jarige Judd Hirsch, die verrassend genoeg een oscarnominatie kreeg voor zijn korte verschijning als grootoom, brengt een toespraak die als bepalend moment hoort te gelden in de artistieke vorming van de jonge Sammy, maar zijn woorden klinken hol en nadrukkelijk uit de pen van een Hollywoodscenarist te komen. Waar zit de authenticiteit? De jonge hoofdacteur, Gabriel LaBelle, weet overigens grotendeels wel te overtuigen en het is niet moeilijk in hem de jonge Spielberg te zien.

Maar The Fabelmans zakt vooral door zijn poten omdat het over-gedramatiseerd is, over-geacteerd, over-geproduceerd. Het is archislecht toneel dat van het ene cringemoment naar het andere hobbelt. Alle subtiliteit en nuance zijn overboord gekiept, zodat je een dwingend dictaat van emoties krijgt die de kijker verdoven, Het is niet zozeer sentimenteel of zeemzoeterig - de grote valkuil van Spielberg - als wel gestuurd. Twee en een half uur voel je de greep van de cineast in je nek. Kijk! Begrijp! Ervaar mijn herinnering / trauma / levenspad vol putten! - zo lijkt hij uit te schreeuwen.

Het team dat Spielberg omringt, heeft zich willoos laten meevoeren. De montage dient de formule, de beeldvoering is extreem berekend, het kleurgebruik te romantiserend. Het komt allemaal zo gemakzuchtig, ongeïnspireerd en onecht over dat hier geen sprake is van cinema, maar van een product. Een goedkoop onding dat slim gemarketeerd wordt. De 90-jarige John Williams zorgt in zowat zijn 30e samenwerking met Spielberg wel voor een hartverwarmende soundtrack.

In de laatste - hemelse - vijf minuten mag een collega-regisseur schitterend de show stelen. Spielberg lijkt enkel in het mooie slot enige oprechtheid en bezieling op te roepen. Zo had verdorie zijn hele film er moeten uitzien!

Archislecht toneel dat van het ene cringemoment naar het andere hobbelt. Een immense teleurstelling

Aannemelijk hoor, dat je als filmliefhebber wél geroerd zal worden. Je ervaart dit vast als warme, meeslepende cinema. We zoeken geenszins naar ons grote gelijk door te hameren op wat ons allemaal zo tegenstond aan The Fabelmans. Zie deze recensie niet als een soort van afrekening of schamele poging tot controverse, maar vooral als een verwerking van een immens teleurstelling. Kom Steven, begin maar aan je volgende film, want ik zal opnieuw vurig hopen op nog een meesterwerk.

Sven De Schutter Helemaal (niet) akkoord? Lees de