Der Himmel über Berlin

Genre: | Duur: 2u07 | Release: 1 Januari 1987 | Land: Duitsland, Frankrijk | Regie: Wim Wenders | Cast: Bruno Ganz, Solveig Dommartin, Otto Sander, Curt Bois, Peter Falk, Peter Handk

DE BESTE FILM ALLER TIJDEN VOLGENS FILIP HERMANS

Onwezenlijk mooi. Bovenaards stil. Kristalhelder breekbaar. Der Himmel über Berlin is meer dan de som der superlatieven. De film dommelde ons, in een tijd dat de dieren nog spraken, met ranke sluiers onder in een sfeer waar we niet van terughadden. Nog nooit was papieren melancholie zo'n understatement voor het gevoel dat Wim Wenders' prent uitademt. Vijftien jaar nadien staat de film, alle Donnie Darko's en My own private Idaho's ten spijt, nog steeds op eenzame hoogte in ons favorietenlijstje. Stijgt u even mee naar de stratosfeer?

Twee engelen, onzichtbaar voor gewone stervelingen, strijken neer in het Berlijn van 1988. Hun taak: mensen in levensgevaar begeleiden naar die andere dimensie. Langzaam raakt één van hen verliefd op een circusmeisje. Onze protagonist staat voor een dilemma. Kiest hij voor de sterfelijkheid en kan hij proeven, smaken en vooral liefhebben als gewone mensen? Of houdt hij zijn engelenstatus met alle privileges vandien? Wenders stileert, verfijnt, puurt uit die simpele pitchline, haast als een beeldhouwer die uit een stuk marmer zijn beeld maakt, een loepzuivere film over spleen, de Berlijnse Muur, la condition humaine en een kanonskogel droefheid. Kijk alleen maar al naar die scène waarin de twee engelen in een metro zitten en de gedachten van de passagiers lezen. Of het shot van de man die zelfmoord pleegt, ondanks de aanraking van de engelen. Of, nog beter: het concert van Nick Cave in een punkkelder van Kreuzberg. Jongerencultuur en tristesse; het blijft een moordend accurate combinatie.

Waar de film ook op alle vlakken in slaagt, is het oproepen van een Berlijn in de tachtiger jaren. De Reichstag, de Brandenburger Tor, de Muur: Wenders' engelen zitten op alle beroemde gebouwen, aanschouwen met prachtige vergezichten het leven beneden, haast als een surrealistisch aandoende mierenhoop. Naast die strenge, rigoureuze architectuur plaatst Wenders de wondere wereld van het circus, haast alsof je mineraalwater mengt met Pisang. Net dat circus zorgde voor de grootste aha-erlebnis uit ons leven. Toen wij in 1991, midden in onze okselfris geschoren tienerblues, Berlijn bezochten, stond het er, neergeplant op een plek waar anderhalf jaar voordien nog de muur stond. Berlijn als een herontdekken van Wenders' film, als wankel koorddansen tussen fictie en realiteit. Der Himmel über Berlin is een onvervalste brok geschiedenis; is een eschatologisch document, is een liefdesverklaring aan de menselijke creativiteit, aan onze sterfelijkheid. Maar bovenal is de film pure, ongefilterde poëzie. De lichten floepen aan. Plots denken wij aan die beroemde strofe van Disneyland After Dark: "It's after dark now/ And Disneyland is closed/ The party's over/ The night is near/ Let's bring out a toast!". Cheers.