I'm Thinking of Ending Things

Maar liefst vijf jaar heeft Charlie Kaufman ons lachten wachten op nieuw werk. Het pure Anomalisa vond in 2015 maar moeilijk een publiek en dat maakte dat de scenarist van Being John Malkovich, Eternal Sunshine of the Spotless Mind en Adaptation even geen zin had om nog een derde film te regisseren. I'm Thinking of Ending Things is een nogal abstracte, mistige en eigenzinnige verfilming geworden van de gelijknamige roman van Iain Reid, die de kijker meeneemt op een hoogst bizar, maar niet meteen entertainend familiebezoek.

Deze tragikomische prent met existentiële inslag stelt ons voor aan het jonge koppel Lucy en Jake, die een sneeuwstorm doorworstelen om Jake's ouders te bezoeken. Hun relatie is nog pril maar Lucy denkt er al over na om, zoals de titel aangeeft, er een punt achter te zetten. De meeslepende conversatie in de wagen - die zo'n drie kwartier aanhoudt - gaat alle kanten op en wordt onderbroken door vreemde opmerkingen en waarnemingen. Kan Jake Lucy's gedachten horen? Door wie wordt Lucy opgebeld? Waarom staat er een gloednieuwe schommel voor een vervallen huis? Jake benadrukt ook flink niet te veel van het bezoek te verwachten. Zijn moeder is 'not well' en de ontvangst zou wel eens kunnen tegenvallen.

Ook de ontmoeting en het daaropvolgende etentje, doen de wenkbrauwen fronsen. Bepaalde reacties van de personages zijn minstens ongewoon te noemen, en elk moment lijkt om het even wat te kunnen gebeuren. In het decor en het uiterlijk van de figuren lijken details subtiel te wijzigen. Wat is nu precies het beroep van Lucy? Waarom eet niemand van de klaargezette maaltijd? Wat gebeurde er in de stallen en de kelder? En waarom blijft de hond zich maar uitschudden?

Tot op dat moment laat Kaufman zijn publiek moedwillig, misschien zelfs onverschillig, in het duister tasten. We hebben geen idee wat er precies aan de hand is, kunnen niet exact duiden wat er niet klopt aan de ongemakkelijke taferelen en snakken naar betekenis. We krijgen tussendoor immers ook beelden te zien van een schoolconciërge die zich lusteloos van zijn taak kwijt. Er heerst een bedroevende sfeer en er wordt nu en dan mistroostig gemeld dat het leven ons vooral op onze gebreken wijst.

Het lichtjes bezwerende camerawerk en de heerlijke cast - is het toeval dat drie van de vier hoofdacteurs in de serie Fargo meespelen? - laten I'm Thinking of Ending Things lichtjes gloeien van tragiek, maar je voelt tegelijk dat de film vrij lang een essentie negeert. Wie op geniale postmoderne vondsten hoopt, zoals we die in Being John Malkovich of Kaufman's regiedebuut Synecdoche, New York aantroffen, zal teleurgesteld worden. Kaufman lijkt geen interesse te hebben ons te amuseren. Wel wil hij ons de denkwereld binnentrekken van een gedesillusioneerde protagonist.

Een tragische mindfuck die tussen hoogdravendheid en meesterschap schippert.

In de tweede helft van deze ongegeneerd lange film, wordt het mysterie opgedreven en geven enkele scènes dan toch expliciet aan dat we ons in een irrealiteit bevinden. We beginnen linken te zien en ontwikkelen vermoedens, maar of we nu een droom aanschouwen of een herinnering, een waanbeeld of hallucinatie, klaarheid is ver weg. Er sluipt ook een zekere eentonigheid in de conversaties en de weliswaar fascinerende mengelmoes van culturele referenties, filosofische opwerpingen, pertinente levensvragen, nostalgisch gemijmer, wetenschappelijke verwijzingen en musicalfragmenten komt nu en dan hoogdravend over.

Uiteindelijk overtuigt Kaufman ons van zijn virtuositeit. Hier is een intelligente, vakkundige scenarist aan het werk die weigert voor een compromis te gaan en met zijn verkenning van mannelijke psyche bewust misleidt, verwart en finaal ook wat afstoot. Verwacht geen antwoorden, geen climax, geen onthulling maar onderga I'm Thinking of Ending Things als een hoogst uniek stukje filmmagie. Dat je er niet genoeglijk grijnzend bij achterover kan leunen, is finaal misschien teleurstellend en gaat in tegen wat we verwacht hadden. Maar de schaamteloze wijze waarop Kaufman zijn kijker weigert bij de hand te nemen en de enorme interpreteerbaarheid van dit gesjeesde relaas, durven wij illustratief noemen voor zijn grootsheid als kunstenaar. Jammer echter dat ons hoofd meer te doen kreeg dan ons hart.

Op zoek naar antwoorden? Hier lees je wat Kaufman zelf kwijt wilde over zijn plot.

Sven De Schutter Helemaal (niet) akkoord? Lees de