La Cienaga

Genre: Romantische komedie | Duur: 1u43 | 2001 | Release: 4 Juni 2002 | Land: Argentinië | Regie: Lucrecia Martel | Cast: Graciela Borges, Leonora Balcarce, Juan Cruz Bordeu

Een idyllisch gelegen villa in een Argentijns gebergte. Het is zomer, verstikkend warm en in de verte rommelt een naderend onweer. Rond een vervuild zwembad hangen wat vijftigers met uitgezakte lichamen rond, koele drankjes in de hand en af en toe een blik werpend op wat spelende kinderen. Binnen heerst wanorde en liggen enkele tieners verveeld in bed. Een huishoudster strompelt doelloos rond. En dan begint het eindelijk te regenen. Mecha, de vrouw des huizes, is dronken en valt op een gebroken glas.

Zo introduceert de Argentijnse regisseuse Lucrecia Martel haar eerste langspeelfilm. Meteen zet ze de toon voor een rustig voortkabbelende observatie van een handvol personages van een Argentijnse familie. Mecha, een vrouw van middelbare leeftijd wiens huwelijk aan het doodbloeden is waardoor ze haar heil in de drank zoekt, moet het bed houden na het incident met het glas. Ze ziet hierin een mogelijk lang gezochte reden om haar lusteloze man de toegang tot haar bed te ontzeggen. Hij trekt zich terug in de logeerkamer. De kinderen houden zich onledig met gevaarlijke jachtpartijen of een plons in het troebele water van het zwembad.

De twee Indiaanse bedienden worden scherp in de gaten gehouden, maar zij houden het huishouden wel recht. Toch ziet Mecha's jongere nicht Tali, met in haar kielzog nog meer kinderen, in het ongeval een reden om haar familie wat gezelschap te houden, en ook Mecha's zoon José komt naar huis. De rest van de film zien we hoe de verschillende personages met elkaar bekvechten, ruzie maken, flirten, knuffelen, en elkaar angst aanjagen.

Van een echte plot is in La Cienaga dus geen sprake. Martel houdt het bij observatie, maar toont zich daarin wel een deskundige. Haar oog voor detail leidt vaak tot bijna poëtische beelden. Ze geeft over haar personages ook enkel prijs wat ze zelf wil, zodat niemand echt doorgrondt wordt in de loop van de film, een logisch gevolg van haar vertelstijl. Het is het leven zoals het is, de situaties worden je voorgeschoteld alsof je er zelf bij bent, maar niet bij hoort. Dit is niet van begin tot eind boeiend, laat staan origineel, maar door af en toe te focussen op typisch Argentijnse elementen, vermijdt Martel dat haar film vergelijkingen oproept met eerder geziene films (zeg maar eens eerlijk, hoeveel Argentijnse films heeft u al gezien?), en uiteindelijk wordt La Cienaga dan toch een unieke, reality-soap met een bitter randje. Allerlei grote thema's (alcoholisme, racisme, homoseksualitiet, kinderverwaarlozing, de miserabele staat van de Argentijnse economie, ..) worden subtiel en kort aangeraakt, zodat nooit het gevoel ontstaat dat je naar een film kijkt met een plot. Dit is zowel een pluspunt als een minpunt. Door zowel op de volwassenen als op de kinderen te focussen, spreekt La Cienaga wel een groot publiek aan.

De grote sterkte van de film is dan ook de sfeerschepping. Martel benadrukt de banaliteit en verveling van het dagelijks leven. Geen enkel personage doet eens wat constructiefs, integendeel, in bed liggen is de voornaamste activiteit. Heel wat verhaalelementen worden voortdurend herhaald (niemand die de telefoon opneemt, gezanik om verdwenen handdoeken, geëmmer om de schoolspullen, het gerinkel van ijs in een glas,...). Er heerst ook een nadrukkelijke sfeer van verval. Het huis is een chaos, het zwembad verwaarloosd, de helft van de personages zijn gekneusd, verminkt of geschramd.

Anderzijds hangt er ook een constante dreiging. De hele film door is het heet en kan het elk moment gaan onweren, en dat gevoel weet Martel echt over te brengen naar het publiek. Maar er is ook een dreiging van gevaar. Het spelen van de kinderen met wapens, in een moeras, of het rijden met de auto zonder rijbewijs, doen vermoeden dat de film naar een dramatisch hoogtepunt leidt. Uiteindelijk is dat ook zo, en dat is jammer, want het lijkt teveel op een toegeving om de film een echte plot mee te geven.

Toch geschiedt dit alles zonder overdreven dramatiek of verlies van geloofwaardigheid. La Cienaga is dus ondanks zijn magere verhaal best een aangename film, die je een kleine twee uur weet op te slorpen in de Argentijnse hitte.