Le gamin au vélo

Een vrouw en een kind fietsen zij aan zij op de kade langs een rivier. De zon schijnt weelderig en een glimlach speelt om hun lippen. Het is een lieflijk plaatje dat we niet gewoon zijn bij een film van Jean-Pierre en Luc Dardenne. Toch kozen ze dit beeld voor de affiche van hun nieuwste prent Le gamin au vélo. De film weet op nog meer vlakken te verrassen hoewel de broers hun eigen stijl en thematiek trouw blijven.

De gamin waar het allemaal om draait is Cyril. Hij is pas twaalf maar werd in zijn leven al meermaals verstoten. Het maakt van hem een onberekenbaar kind dat geregeld overmand wordt door woedebuien. Ook zijn vader wil liever niks met hem te maken hebben en laat hem in een tehuis aan zijn lot over. Cyril kan dit moeilijk verwerken en onderneemt onophoudelijk pogingen om hem op het spoor te komen. Tijdens een van zijn tochten botst hij op Samantha, een kapster met een groot hart die hem tijdens het weekend in huis neemt om op adem te komen. Haar goede zorgen kunnen echter niet beletten dat hij het slechte pad afdaalt.

Verschillende elementen verraden van bij het begin dat dit een onvervalst Dardennewerk is. De meeste personages situeren zich aan de rand van de maatschappij en kennen financiële en vooral emotionele moeilijkheden. De camera wordt los gehanteerd wat een typisch schommelende kadrering oplevert. Binnen een scène wordt de montage tot een minimum herleidt: takes duren minutenlang tot het hele verhaal verteld is. Soms rent de camera de personages achterna, wat voor hobbelende sequenties zorgt. Dan weer wordt langdurig stilgestaan bij een bepaald beeld of situatie. Het maakt het scherm tot een podium en de kijker tot een theaterbezoeker.

Voor het eerst kozen de broers Dardenne ervoor tijdens de zomermaanden te filmen. De zon is in vele scènes overvloedig aanwezig waardoor dit verhaal een pak minder rauw overkomt dan veel van hun eerder werk. Een andere nieuwigheid is het gebruik van muziek. Kortstondige vioolaccenten worden op uitgelezen momenten aangewend om een zekere zachtheid aan de gebeurtenissen te lenen.

Met Cécile De France in de rol van Samantha castten de regisseurs tegen hun gewoonte in een grote ster aan het Franstalig filmfirmament. Nochtans staat haar personage niet centraal en komen we weinig te weten over haar drijfveren. Het is kenmerkend voor de afkeer van de Dardennes voor diepgravende psychologische verklaringen. De France lijkt zich goed te voelen bij deze status en vertolkt haar rol met verve zonder de aandacht nodeloos naar zich toe te trekken. Ook ouwe getrouwe acteur van dienst Jérémie Renier houdt zich als vader op de achtergrond. De psychologische impact van zijn personage is belangrijker dan zijn fysieke verschijning op het scherm.

Voor het eerst kozen de broers Dardenne ervoor tijdens de zomermaanden te filmen

De hoofdrol van Cyril is weggelegd voor Thomas Doret die er meteen zijn filmdebuut mee maakt. De Dardennes kozen de jongen terecht omwille van zijn ondoorgrondelijke gelaatsuitdrukking, zijn koppige uitstraling en zijn geconcentreerde blik. Doret zet Cyril neer als een rusteloos kind vol opgekropte woede en frustratie. Hij zet de kijker voortdurend aan het twijfelen of het finaal goed komt dan wel of zijn personage helemaal de verdoemenis ingaat.

Le gamin au vélo is in Cannes alvast niet onopgemerkt voorbijgegaan. De film is er geselecteerd in de competitie om de palme d’or. Na Rosetta en L’enfant eindigen de Dardennes mogelijk een derde keer op het hoogste schavotje.

Alexander Verstraete Helemaal (niet) akkoord? Lees de