Toto le héros

Soms mogen we trots zijn. Soms mag dat. Toto le héros is een Franstalig Belgische film uit 1991 en doet ons glimlachen dezelfde nationaliteit te hebben als regisseur Jaco van Dormael. Patriottisme zonder sportfiguren: het kan.

Thomas is het hoofdpersonage van Toto le héros. Als kind groeit hij samen met zus Alice op in een warm nest, met een zingende papa en een lachende mama. Tot papa in de oorlog sterft en mama er alleen voor staat. Thomas ziet hoe alles in zijn leven van hem wordt afgenomen. Hij is ervan overtuigd dat hij als baby tijdens een ziekenhuisbrand verwisseld werd met Alfred, het etterkindje/buurmannetje. Alfred is de rode draad door Thomas' leven: hij is de existentiële dief van alles goeds.

De film is ingedeeld in drie tijden: Thomas als kind, als volwassene en als bejaarde. Op het einde van zijn leven is Thomas van plan Alfred te vermoorden. Want hij is niet enkel Thomas, hij is ook Toto le héros, een film noir-held die de slechteriken neerknalt en het meisje terugwint, een postmoderne Humphrey Bogart. Het verhaal vloeit van de ene tijd naar de andere en van de ene wending in de andere. De montage van Susana Rosberg is uitmuntend. Door de subtiele manier waarop verschillende motieven zich aan elkaar vasthaken, wordt een fantastische intrige opgebouwd. Het verhaal zit vol terugkerende elementen (snoepjes ingepakt in krakelende rode folie!), die Thomas' haat naar Alfred oproepen, maar zijn nauwe band met hem niet kunnen verbergen.

Toto le héros is een erg rijke film qua visuele vondsten en muzikale dramatiek. Visueel herinnert hij aan het speelbord van Jean-Pierre Jeunet (Amélie Poulain, Delicatessen), maar verschilt ervan door de solide basis van het verhaal. Verf is enkel nodig als er muren zijn; plasjes kleur op de grond, daar houdt niemand van. De instrumentale muziek is zwaar orkestraal, maar nooit bombastisch (à la Godard in Le Mépris) en het liedje Boum van Charles Trenet is nostalgie hangend aan een luchtballon.

U mag glimlachen om in een land te leven dat in 1991 dit meesterwerkje opleverde.

Bert Lesaffer Helemaal (niet) akkoord? Lees de