Sideways

Regisseur Alexander Payne heeft een voorliefde voor losers, zo leert ons zijn tot nu toe korte carrière. Zijn eerste drie films, Citizen Ruth, Election en About Schmidt, werden gedragen door personages die de kijker in hun ambities of acties maar moeilijk sympathiek kon noemen. Noem Payne, die nog altijd met één voet in de onafhankelijke filmindustrie staat, dan ook gerust een bevlekker van de American Dream. In zijn bitterzoet, satirisch universum vol zwarte humor vormt Sideways een voorlopig hoogtepunt, dat tegelijk ook een heel nieuwe Payne laat zien. Die waarachtigheid en tederheid troffen we nog niet eerder aan in zijn werk.

Miles is een depressieve leraar en wanna-be schrijver die zijn beste vriend Jack trakteert op een weekje vakantie in de Californische wijnstreek. Jack, die op trouwen staat, wil nog een keer flink van bil gaan, en zou die wegkwijnende Miles ook wel aan een griet willen koppelen. Dat is niet simpel, want Miles? zwartgalligheid stelt hem niet in staat vlot contact te leggen met het andere geslacht. Maar dan ontmoeten de vrienden de serveerster Maya en de wijnexperte Stephanie, en die geven de trip meteen een andere wending. Terwijl Jack en Stephanie de bloemetjes buiten zetten, groeit er zeer aarzelend iets tussen Miles en Maya. Maar er is veel moed nodig om er echt iets van te maken.

De vier personages die Payne hier opvoert, verschillen enorm met de protagonisten van zijn vorige prenten. Voor het eerst verlaat de man het karikaturale speelveld waarop de personages -weliswaar telkens schitterende figuren- slechts typetjes zijn met uitvergrote karaktertrekken. Hier zet hij vier levensechte mensen neer. Hun belevenissen zijn zo pijnlijk, zo vertederend, zo verwarrend, kortom, zo authentiek, dat we gerust kunnen stellen dat Payne zichzelf overtroffen heeft.

Alle lof dus voor het uitmuntende scenario, dat mijlenver staat van de meligheid en oppervlakkigheid die de Hollywoodromantiek kenmerken. Stereotiepen worden moeiteloos vermeden, en de relaties tussen de personages evolueren zo onvoorspelbaar als het leven zelf. Een scenario dat dus een emotionele, maar tegelijk steeds relativerende film oplevert, die bij momenten even hilarisch als hartverscheurend is.

Nog meer lof, zo mogelijk, voor de acteurs die het viertal spelen. De vrees dat Paul Giamatti - die na American Splendor opnieuw een zwartkijker neerzet- zichzelf zou herhalen, bleek overbodig. Dat Miles geen tweede Harvey Pekar is geworden, bewijst zijn compleet inzicht in het subtiele van de rol. Thomas Haden Church, van wie we voorheen nog nooit gehoord hadden, speelt Jack als een goedhartige tiener van middelbare leeftijd, zonder te vervallen in de pose van de clichématige womanizer. Die geslaagde prestatie draagt in grote mate bij tot het sympathieke dat Sideways uitstraalt. Tegenover dit ongewone duo staan twee schitterende vrouwen: Virginia Madsen, die weer helemaal terug is - ze was even een ster begin jaren ?90, dankzij ?The Hot Spot?- is simpelweg grandioos als Maya en kan gerust naast pakweg Julianne Moore gaan staan. En Sandra Oh zagen we zo graag bezig dat we nu al uitkijken naar haar volgende film.

Sideways is een heel eenvoudige, van echte emoties doordrongen film over vriendschap, hunkering en wijn, en het is een klein mirakel dat zoiets vijf Oscarnominaties (en héél veel andere filmprijzen) oplevert. Scorsese noemde Payne, samen met Paul Thomas Anderson, David O. Russell en Wes Anderson, de redder van de Amerikaanse film. Daar durven wij het voorzichtig eens mee zijn.

Sven De Schutter Helemaal (niet) akkoord? Lees de