A History of Violence

Het gezin van Tom Stall lijkt wel een schoolvoorbeeld van de American happy family. Zijn vrouw is van cheerleader uitgegroeid tot succesvolle advocate, hun jongste dochter is schattig en blond en de oudste zoon Jack is een niet al te populaire maar intelligente tiener met een radde tong die hem al eens in de problemen durft te brengen bij de lokale bully. Tom houdt zich in het dagelijks leven bezig met het runnen van een eethuisje ergens in een godvergeten stadje in Midwest Amerika, het soort diner waar Dale Cooper zich meteen thuis zou voelen (?where the people are friendly and the coffee is good?). Het hele happy family/small town community gedoe is zo verdomd overtuigend dat je bijna gaat denken dat je per ongeluk in een Spielbergfilm beland bent.

Maar je laat je best niet afschrikken door deze misleidend hollywoodiaanse en overdreven idyllische intro. Die dient eigenlijk maar als een stevig terugverende springplank naar de rest van de film waarin onderzocht wordt wat de gevolgen zijn van de plotse intrusie van extreem geweld in zo'n perfect gelukkig gezin. Als twee gangsters (die we reeds kennen uit de proloog) op brutale wijze een overval plegen op de diner en een dienstmeisje dreigen af te maken, slaagt Tom erin de twee koelbloedige killers te overmeesteren en te doden. De lokale bevolking en de nationale media roepen hem onmiddellijk uit tot local hero, de selfmade man die opkomt voor zichzelf en zijn eigen zaak. Niemand stelt zich vragen bij de weigerachtige en overdreven bescheiden houding die Tom aanneemt tegenover zijn heldenstatus. Evenmin stelt iemand zich vragen bij zijn onverwacht snelle en efficiënte reactie.

Maar deze kwesties dringen zich steeds meer op wanneer twee gemaatpakte maffiakerels in het onooglijke dorpje opduiken. Zij beweren dat ze Tom kennen en nog een rekening met hem te vereffenen hebben. Tom houdt vol dat ze de verkeerde voorhebben maar de gangsters blijven opduiken, noemen hem hardnekkig Joey en bedreigen zijn vrouw en kinderen. Vanaf het moment van de overval is de sfeer van A History of Violence totaal omgeslagen. De idylle maakt plaats voor een nachtmerrie en niets is nog wat het lijkt. Stilaan beginnen zich meer en meer scheuren te vertonen in Toms identiteit. Hij krijgt aanvallen van paranoia die vrouw en kinderen de stuipen op het lijf jagen. Komt het door het trauma van de overval of kent hij die ongure personages toch? En wat betekent dat voor zijn familieleden? Kunnen zij omgaan met de potentiële ?history of violence? die hun geliefde met zich meedraagt?

De film roept allerlei vragen op over de onstabiele aard van de menselijke identiteit, een thema dat je in elke Cronenbergfilm kan terugvinden. Bevindt onze persoonlijke realiteit zich in een wereld die we zelf creëren (in onze verbeelding of virtueel) of is het de wereld die ons creëert? Is het mogelijk je zelf een identiteit aan te meten of zijn we voorbestemd ingehaald te worden door onze ingeboren geaardheid (zoals wordt gesuggereerd in het zijverhaal van Tom?s zoon)? Kan een mens zichzelf veranderen? Is de mensheid gedoemd tot geweldpleging omdat dat nu eenmaal in onze natuur ligt?

A History of Violence is een film die complexe problemen aankaart zonder zelf al te veel antwoorden te willen geven. Het is dan ook een film die barst van de verschillende niveau?s. Naast een ?verhaal? over een persoonlijke identiteitscrisis is het een reflectie over het geweld in zijn historische context, als bepalende factor voor de vorming van onze maatschappij en misschien in het bijzonder de Amerikaanse. Maar het is ook een scherpe kritiek op de hedendaagse mediamaatschappij waarin het geweld dikwijls al te banaal wordt voorgesteld, of geromantiseerd wordt zoals in games en Hollywoodfilms. A History of Violence toont op brutale en niet-geësthetiseerde wijze de gruwelijke gevolgen van geweld die we in de meeste films nooit te zien krijgen. De shots van half uiteengereten hoofden of ledematen zijn weliswaar typisch cronenbergiaanse body-horror maar functioneren hier op een totaal ander niveau. Het zijn beelden die niet uit de verbeelding of fictie stammen, maar uit de werkelijkheid. En in de werkelijkheid gaat geweld altijd gepaard met emotioneel en fysiek lijden dat niet erg mooi is om aan te zien.

De kijker wordt op intelligente wijze teruggeworpen op zijn eigen kijkgedrag en zijn eigen omgang met geweld. We zijn het zo gewend om de kleine man in de film plots tot een superheld te zien uitgroeien dat we Tom?s onverwachte schietkunsten aanvankelijk evenzeer als vanzelfsprekend beschouwen. Daarom is het ook ergens spijtig dat Cronenberg er op bepaalde punten toch voor kiest om clichés te bevestigen. Als het geweld toch in ieder van ons huist, waarom moet de familie Stahl in het begin dan zo nodig opgevoerd worden als het ideale gezin? En als niemand in se echt goed of echt slecht is, zoals in de film, waarom kiest hij dan toch weer voor zulke stereotype bad guys?

Maar goed, alles bij elkaar geteld levert Cronenberg eindelijk nog eens een meesterwerk af dat u met zijn ijzersterke cast en een plot vol verrassende, onverwachte wendingen anderhalf uur met verkrampte maag zal vastzetten in uw stoel. Ongetwijfeld één van de beste films van 2005.

Ils Huygens Helemaal (niet) akkoord? Lees de