The Lighthouse

Genre: Psychologisch drama | Duur: 1u50 | 2019 | Release: 14 Oktober 2019 | Land: VS | Regie: Robert Eggers | Cast: Willem Dafoe, Robert Pattinson

De jonge filmmaker Robert Eggers manifesteerde zich in 2015 met de suspensvolle en subtiele horrorprent The VVitch als een talent om in de gaten te houden. The Lighthouse is een verbluffend sterke opvolger die ons opnieuw een compromisloze cineast toont die het ons niet meteen comfortabel wil maken in de cinema. 

Deze kille psychologische thriller speelt zich af in een vuurtoren waarin twee mannen vier weken lang de permanentie voorzien. De ervaren Thomas stelt zich dominant op en ondanks zijn drankprobleem hanteert hij een strikte werkethiek. De jonge Ephraim legt zich aanvankelijk neer bij de rol als manusje-van-alles, maar krijgt geen toegang tot het haast rituele aansteken van het licht. De afzondering van de bewoonde wereld en de sobere leefomstandigheden vol repetitieve momenten, krijgen langzaam een demonische vat op de dynamiek tussen de twee. 

De twee protagonisten vallen in deze claustrofobische, brute film aldus ten prooi aan een zekere mate van bezetenheid. De immer inbeukende golven, de gierende wind, de overdaad aan alcohol, de zuigende modder, de bitse meeuwen en het geïsoleerde bestaan zijn haast voelbare elementen die beetje bij beetje de weerstand van de mannen afbreken. Ze verliezen beiden op een andere manier de controle over zichzelf en vieren de frustraties bot op elkaar. Hun tweekamp neemt diverse vormen aan, waarbij ook momenten van geforceerde broederlijkheid en zelfs seksuele competitie horen, maar uiteraard ook ordinaire mannetjesputterij en bot geweld. Deze reflectie op mannelijke dominantie vindt in de vuurtoren natuurlijk een passend metafoor. In de weergave van het verlies van beheersing en de geleidelijk toenemende waanzin, gaat The Lighthouse vervolgens helemaal loos. 

Eggers bouwt die sluimerende afkeer op in een beknellend, oudmodisch vierkant beeldformaat en schitterende zwartwit tableaus die deze film in de eerste plaats als een visuele triomf  laten gelden. De fotografie vat meesterlijk de grauwe setting en de expressieve gezichten van de twee acteurs, omgeven door duister, mist of opspattend water, en dat in verbluffend vele tinten grijs. Spookachtig en benauwend enerzijds maar vanwege de nadrukkelijke esthetiek lijk je de gebeurtenissen ook wat van achter glas waar te nemen. Toch laat The Lighthouse je niet snel los. De virtuoos samengestelde klankband, waarbij je enerzijds de natuurelementen en de toren onverbiddelijk hoort kreunen, brullen en zuchten en anderzijds een geselende reeks wanklanken van toegetakelde strijkers en blazers voor een meedogenloze auditieve kwelling zorgen, zijn in nog grotere mate bepalend voor de beleving van dit zeemansverhaal. 

Willem Dafoe is nooit vies geweest van enige overgave en de rasacteur overtreft bijna zijn extreme vertolking in Antichrist. Robert Pattinson, die de mainstreamcinema nu echt wel definitief lijkt vaarwel gezegd te hebben, bijt zich ook dit keer vast in een rol waarvoor hij ooit misschien wel de allerlaatste was die er voor in aanmerking zou komen. De danse macabre die dit tweetal opvoert is maar één van de grandioze momenten waarbij de acteurs elkaar mee lijken te trekken in een afdaling naar de hel. Hun antieke woordgebruik, dat refereert naar werk van Melville, versterkt het authenticiteitsgevoel maar tegelijk zien de we de protagonisten ook bijna letterlijk mythische monsters worden. 

The Lighthouse is geen gezellige film. Alles dreunt en draait en met weinig verbeelding kan je het zilte en rotte zelfs proeven of ruiken. De even zintuiglijke als mentale impact van dit huzarenstukje komt echt ten volle tot zijn recht op een groot scherm. Verdeler Sony Pictures beheert de rechten op deze film maar ziet geen brood in een release in ons land.