Tea with Mussolini

Ondanks het feit dat regisseur Franco Zeffirelli kan bogen op een imposante filmcarrière - tot zijn bekendste werk behoort o.m. Brother Sun Sister Moon, over het leven van Fransiscus van Assisi, The Champ en de Shakespeare-verfilmingen Otello, Romeo and Juliet en Hamlet - kende deze eveneens een aantal fameuze inzinkingen. Zijn voorlaatste telg Jane Eyre (1995) was zelfs een regelrechte draak, die alles verenigde wat Zeffirelli vaak zo onverteerbaar maakte: zwaarmoedige pathetiek, goedkoop sentiment en barokke overdaad.

Zijn jongste film, Tea with Mussolini, is semi-autobiografisch en vertelt Zeffirelli's jeugdjaren te Florence, dat toen leed onder het fascisme. De kleine Luca Innocenti is een buitenechtelijk kind dat door zijn vader, een Italiaanse lakenverkoper, wordt overgelaten aan de zorg van diens Engelse secretaresse, miss Mary Wallace. Via haar wordt hij 'geadopteerd' door de Scorpioni, een kolonie van Engelse dames op leeftijd, aangevoerd door de hautaine en autoritaire diplomatenweduwe Lady Hester Random. De komst van de excentrieke Amerikaanse cabaretdanseres Elsa Morganthall, de hartsvriendin van Luca's overleden moeder, zorgt voor heel wat opschudding onder de vriendinnen. Naarmate de tijd vordert, versterkt het fascisme zijn greep op het land. Wanneer Engeland de oorlog verklaart aan Italië, weigeren de Scorpioni Toscane te verlaten. Ze worden verbannen naar een geïsoleerd stadje, waar ook Elsa belandt wanneer de VS de wapens opnemen. De Amerikaanse riskeert niet alleen haar fortuin te verliezen, als Joodse is ook haar leven in gevaar. De weerstand, waarvan de inmiddels opgegroeide Luca en Hesters zoon deel uitmaken, zet een ontsnappingsplan voor haar op.

Ondanks de vaak irritante eigenschappen van een Zeffirelli-film, is Tea with Mussolini best genietbaar. Dit heeft ongetwijfeld te maken met het autobiografische onderwerp dat Zeffirelli al lang nauw aan het hart ligt en dan ook met veel zorg en liefde diende behandeld en uitgewerkt te worden. Reeds in 1951 besprak de regisseur het project met journalist Donald Downs. Toch duurde het tot midden jaren negentig eer een concreet project van de grond kwam. De Britse romanschrijver en dramaturg John Mortimer, niet enkel een oude kennis van Zeffirelli, maar tevens een befaamd Italiëkenner, schreef uiteindelijk het definitieve scenario. Hoewel vrij klassiek opgebouwd en daardoor wat voorspelbaar, verveelt Tea with Mussolini amper. De manier waarop het verhaal in beeld werd gebracht door David Watkin - als de weemoedige herinnering aan een verloren zomer - sterkt alleen maar ons vermoeden dat Zeffirelli met nostalgie terugkijkt op die woelige jaren; het is een geromantiseerde blik op wat voorbij is. Hoewel nieuwkomer Baird Wallace heel overtuigend is als Luca, haalt de film zijn bij momenten onweerstaanbare charme uit de bijrollen, meer bepaald de innmende Scorpioni-dames.

Het betreft een bont allegaartje oudjes die om verschillende redenen in Florence verblijven, maar die allen ook één ding gemeen hebben: een grenzeloze liefde voor Italië en de Italiaanse cultuur. Hun finesse steekt scherp af tegen de Amerikaanse mentaliteit, die volgens miss Hester (een schitterende Maggie Smith) plat en vulgair is - wat haar uiting vindt in de scène waarin de Amerikaanse Elsa een ijscoupe samenstelt voor Luca, waarop miss Hester repliceert dat 'Only Americans know how to make something thát vulgar out of ice cream'. Van Cher weten we al langer dat ze beter kan acteren (Moonstruck, The Witches of Eastwick) dan zingen (het lege en opgeklopte Believe van vorig jaar was een absoluut dieptepunt). Ze neemt de rol van Elsa voor haar rekening en doet dat met bravoure.

Charmant vertier met fijn acteerwerk

Zolang Zeffirelli zich weet in te houden - en dat geldt zeker voor meer dan de helft van de film - gaat alles heel goed. Naar het einde toe moet hij het echter tegen zichzelf afleggen en komen enkele van zijn typische gewoonten weer aan de oppervlakte: het komische wint het dan van de dramatiek wanneer hij de meligheid té ver doordrijft, zodat bepaalde scènes (zoals die waarin miss Hester zich gaat verontschuldigen bij Elsa) worden herleid tot banale kluchten. Charmant vertier. Niet meer, niet minder.

Frank Moens Helemaal (niet) akkoord? Lees de