Adoration

De Canadees Atom Egoyan verkent met zijn nieuwe film voor hem vertrouwde thema's als het contrast tussen schijn en werkelijkheid, complexe communicatie en de interpretatie van feiten door verschillende personages. Dat doet hij met schijnbaar gemak, waardoor Adoration weliswaar boeit tot de laatste minuut, maar ook wat onaf en onvoldoende uitgediept aandoet.

De plot van Adoration symboliseert het proces waarin de 15-jarige Simon tot wijsheid komt. De tiener, wiens ouders jaren geleden omkwamen in een auto-ongeluk en die sindsdien bij zijn jonge oom woont, ontwikkelt onder de stimulans van zijn lerares Frans een soort project dat menselijke reacties blootlegt door een verzonnen verhaal uit te werken. Daarin wordt Simons vader voorgesteld als een terrorist die zijn zwangere echtgenote met een bom in een vliegtuig zette, met de bedoeling dat op te blazen. Hoewel Simon dit idee als schoolopdracht, mogelijk ook als late verwerking en verder misschien als een soort kunstzinnige drama-opdracht opvat, ontstaat er al snel een steeds uitdijende stroom van reacties. De chatrooms, gevuld met allerlei individuën die hun eigen idee hebben over bijvoorbeeld opoffering en heldenmoed, goed en kwaad of politieke tegenstellingen, barsten snel uit hun voegen.

Egoyan hanteert een versplinterde narratieve structuur, waarbij de climax van het verhaal -het moment dat Simons verhaal niet meer in te tomen valt en écht publiek wordt- de kijker compleet ontzegd wordt. Er is alleen een voor en een na. De focus komt op de relatie te liggen tussen de diverse familieleden (in flashbacks zien we Simons ouders en opa), de haast obsessionele betrokkenheid van de lerares en vooral de jongvolwassene die wie Simon geworden is na dit alles. De technologie en de media kunnen in deze tijd mee bepalen wie we zijn, maar hoe we ons voorstellen of wat er over ons gedacht wordt heb je in een continu in beweging zijnd medium als internet niet onder controle. En hoever wil je gaan om een punt te maken? Voor Simon is het een levensles waarbij alles wat hij ooit adoreerde, in een ander perspectief komt te staan: zijn kindertijd, wie zijn ouders waren, de rol van zijn opa en oom in de familiegeschiedenis en zelfs de kostbare viool van zijn moeder. En dan is er zijn lerares die ogenschijnlijk niets met de zaak te maken heeft en enkel wat te fanatiek lijkt op te gaan in haar werk. Beschadigde mensen vinden elkaar, ook dat zagen we al eerder bij Egoyan.

Rijkelijk van boeiende thema's voorzien, maar die zijn niet allemaal even goed uitgewerkt.

In het opwerpen van allerlei interessante ideeën, is Adoration beslist geslaagd. Geboeide kijkers kunnen na afloop heel wat thema's aankaarten. De mechanismen die onze samenleving doen werken, blijken vaak erg wankel. De sluipende hysterie van enkele chatters is even komisch als eng. De mens was nog nooit zo op zoek naar echte betekenis en daarbij komt zelfs een tragedie van pas die niet eens plaatsgehad heeft. De bom werd in Simons verhaal immers ontdekt op de luchthaven. Toch komen bepaalde stellingen rond religie, angst, verdraagzaamheid, onverschilligheid en perceptie niet helemaal uit de verf. Er zit wat weinig structuur in het debat, al typeert dat natuurlijk ook het internet.

Als familiekroniek staat de film steviger op zijn benen en zoals wel vaker bij Egoyan staan alternatieve familiebanden centraal. De prima vertolkingen van de drie hoofdrolspelers zijn daarbij van groot belang. De regisseur hanteert ook een rijk kleurenpalet en brengt de chatrooms zeer aanschouwelijk in beeld. Fijne beelden moeten de kijker betrekken in de aanbidding van personages of voorwerpen, de fictieve beelden op de luchthaven baden in onwaarschijnlijk (want dat zijn de gebeurtenissen ook) helder licht. Opmerkelijk is ook dat dit relaas haast iedere minuut door muziek ondersteund wordt. Die stuwt of tempert het verhaal, kalmeert of grijpt de kijker, versterkt de zweem van mysterie die gedurende de hele film onderhuids aanwezig is. De muziek manipuleert echter ook. Adoration komt over als een vrij intense film, terwijl hij dat thematisch gezien niet helemaal is door bepaalde onuitgewerkte ideeën of halfslachtige symbolische situaties.

De wijze waarop Egoyan de menselijke natuur exploreert en de betekenis van menselijke relaties herevalueert, is iedere keer weer anders. Zelfs in zijn meest toegankelijk film, Where the Truth Lies, slaagt hij er in de pijnlijke pogingen van de mens bloot te leggen om zichzelf te bepalen. In dit geval doet zelfs de opa van Simon op zijn sterfbed moeite om zich via media te manifesteren en de beeldvorming te sturen, de feiten te vervormen. Zullen schijn en werkelijkheid in de 21e eeuw helemaal onscheidbaar worden? Met deze film levert Egoyan een mooie bijdrage aan die filosofisch-wetenschappelijke kwestie.

Sven De Schutter Helemaal (niet) akkoord? Lees de