The Conversation

Bij de naam Francis Ford Coppola hoeft tegenwoordig niet veel meer uitleg gegeven te worden. Of misschien toch een beetje? Want we kennen het genie wellicht vooral van The Godfather trilogie en Apocalypse Now, die vooral berucht is geworden door zijn desastreus productieproces (zie Heart Of Darkness). Minder bekend is dat de moeilijke bevalling van dit Vietnamepos, samen met zijn volgende film One From The Heart, - dieeen al even problematische productie onderging maar al een pak minder warm onthaald werd - het vertrouwen van de geldschieters in visionaire cineasten grondig schond. Reken daarbij nog eens de rampzalige productie van Michael Cimino’s Heavan’s Gate – de man joeg met zijn arrogantie en buitensporige uitgaven filmstudio United Artists zowat op de rand van het faillissement – en het New Hollywood sprookje was zo goed als voorbij. Filmmakers met een vernieuwende en creatieve geest zouden nooit meer de ongelimiteerde vrijheid krijgen zoals dat voordien vaak het geval was. Coppola, die net zoals Cimino aan decadente hoogmoed zijn teloorgang tegemoet ging, wist nooit meer zijn carrière terug op de rails te zetten en moet tot op heden zijn films nog steeds zelf financieren. Helaas waren deze films tot nog toe maar vrij matig, teleurstellend of zelfs ronduit slecht (met Jack wellicht als het ultieme dieptepunt).

Een meesterwerk dat wellicht niet vaak vermeld wordt is The Conversation. In begin jaren ’70 stond heel Amerika op zijn kop toen het Watergate afluisterschandaal uitbrak, wat president Nixon uiteindelijk ook deed plooien. The Conversation was destijds dus een zeer actueel thema, vooral toen ook nog eens bleek dat de lui die verantwoordelijk waren voor Watergate dezelfde apparatuur gebruikte als in de film. Nochtans was er van het bekende afluisterschandaal immers nog geen sprake toen de film werd gedraaid. Coppola liet zich daaretegen inspireren door Blowup, een film uit 1966 waarin een fotograaf ontdekt dat hij onbedoeld foto’s heeft genomen van een moord.

Harry Caul (Hackman) is een beruchte en wantrouwige afluisterspecialist die door een vorige zaak met gewetensproblemen kampt. Deze man, voor wie saxofoonspelen en het opbiechten van zijn zonden het is enige wat hem nog rust kan bieden, krijgt de opdracht om een vreemdgaand koppel af te luisteren. Wanneer de vrouw in kwestie laat blijken dat haar man hen zou vermoorden indien hij de kans krijgt, begint ook Harry voor hun leven te vrezen. Omdat hij weigert de tapes te overhandigen, keren zijn opdrachtgevers zich tegen hem. De angst dat zijn verleden zich zal herhalen en de strijd die hij levert om ongewild verantwoordelijk te zijn voor een moord, drijven hem verder in paranoia en isolement.

Gene Hackman zet hier een van zijn beste rollen neer als grijze muis die voortdurend over zijn anonimiteit waakt. Hij speelt zeer ingehouden en weet zich volledig weg te cijferen in de massa.

Al vanaf het eerste shot weet Coppola de kijker op een originele manier te bevangen. Met een plan-séquence van drie minuten zoomt de camera letterlijk in op een bepaalde situatie die de kijker uiteindelijk naar het hoofdpersonage geleid. Gene Hackman zet hier een van zijn beste rollen neer als grijze muis die voortdurend over zijn anonimiteit waakt. Hij speelt zeer ingehouden en weet zich volledig weg te cijferen in de massa. Coppola heeft met The Conversation een erg boeiende karakterstudie gemaakt over een afluisterspecialist die achtervolgt wordt door zijn geweten en daardoor ook overgeleverd is aan het ultieme isolement. De film kan dan ook meer als een psychologisch drama dan een spionagethriller beschouwd worden.

Ook auditief weet de regisseur creatief uit de hoek te komen. Zo bepaalt het geluid af en toe meer het beeld dan omgekeerd. Het geluid primeert dan ook voor een groot stuk van de film en geeft de mentale toestand van Harry aan. De score wordt van simpele pianomuziek voorzien die soms een mysterieuze sfeer weet neer te zetten. Coppola probeert op verschillende manieren een zekere afstandelijkheid tussen de kijker en het personage te creëren. Zo heeft veteraan Walter Murch, die net zoals in Apolocypse Now ook voor deze film een interessante sound design ontwikkelde, de echoënde ruis - veroorzaakt door slecht bereik - een bevreemdend karakter gegeven. In scènes met meerdere personages tegelijk cijfert Coppola zijn hoofdpersonage vaak ergens weg tussen de massa waardoor we hem haast moeten gaan zoeken in het beeldkader. De beeldvoering neemt daarbij regelmatig de rol van een bewakingscamera aan die soms laattijdig met Harry meebeweegt of de ruimtes al zoekend registreert. Bovendien zijn de scènes waarin Harry z’n afluisterapparatuur installeert of beluistert met dezelfde zakelijkheid in beeld gebracht als de films van Robert Bresson.

Terwijl Coppola in The Godfather Michael Corleone’s existentiële worsteling met familietradities en -waarden blootlegt en de kijker in Apocolypse Now afvoert in een waanzinnige koortsdroom doorheen de Vietnamoorlog, laat hij in The Conversation op een kortere (maar krachtige) manier zien hoe een man zijn vrijheid en nood aan affectie opoffert voor zijn geweten. De film, die eveneens als een van de hoogtepunten van New Hollywood kan beschouwd worden, heeft misschien niet dezelfde epische allures als de eerste twee genoemde films maar is minstens even geniaal en intrigerend.

Bert Coppens Helemaal (niet) akkoord? Lees de