The Science Of Sleep

Genre: Komedie | Duur: 1u45 | 2006 | Release: 4 Oktober 2006 | Land: Frankrijk | Regie: Michel Gondry | Cast: Gael Garcia Bernal, Charlotte Gainsbourg, Alain Chabat, Miou-Miou, Emma de Caunes

In dreams emotions are overwhelming, zo stelt Michel Gondry bij monde van hoofdpersonage Stéphane in The Science Of Sleep. Niet alleen vat hij daarmee al het wondere aan dromen samen in een perfecte verwoording, het is ook een ambitieuze voorbode van wat de film uiteindelijk zal worden: een kriebelende odyssee die heerlijk stuurloos zweeft tussen droom en daad, met grappen, grollen en heel veel karton.

Gondry is naar eigen zeggen twaalf. In zijn hoofd dan toch. Dat weerhoudt hem er niet van een pint te drinken of videoclips, films én een kind te maken, maar het geeft zijn creaties wel een naar heerlijke nostalgie geurende eigenheid. In zijn tweede film en eerste voltreffer Eternal Sunshine Of The Spotless Mind was er maar weinig plaats voor zijn talloze herinneringen. Opvolger The Science Of Sleep heeft Gondry naast geregisseerd, vooral geschreven, wat hem de ideale gelegenheid verschafte om de wereld een blik te gunnen in zijn vroegere leefwereld. In het flatgebouw waar de film zich voornamelijk afspeelt, woonde Gondry zelf als kind; het kantoor waar Stéphane (Gael García Bernal) aan de slag gaat is een kopie van de werkplaats waar Gondry vroeger zijn talent verspilde.

De Franse cineast gebruikt niet alleen zijn jeugdherinneringen, het zijn vooral zijn dromen die The Science Of Sleep een gezicht geven. Gondry verplaatst zichzelf in Stéphane, een timide jongeman die dromen en realiteit moeilijk uit elkaar kan houden. Dat maakt van hem zowat het meest interessante filmpersonage ooit, want de knul heeft zo'n wilde fantasie dat die een werkelijkheid op zich wordt. Als Stéphane een oogje krijgt op overbuur Stéphanie (Charlotte Gainsbourg speelt "de som van alle meisjes die ooit je hart gebroken hebben"), begint zijn brein te huppelen tussen zijn dromen en de echte wereld. De lijn tussen werkelijkheid en fantasie wordt dun en zelfs onzichtbaar, zodat beiden samensmelten tot een vormeloze massa, waarin Stéphane en Stéphanie wild in het rond stuiteren. Stéphane's (lees: Gondry's) dromen worden in salvo's op hen afgeknald. Stéphane die wakker wordt met reusachtige handen (een gimmick die ook in de clip voor Everlong van de Foo Fighters werd gebruikt) of wordt opgejaagd door een reusachtig scheerapparaat: het is allemaal echt gebeurd, lang geleden eens in Michel Gondry's brein.

De wijze waarop Gondry zijn droomwereld transponeert naar het witte doek is op zijn zachtst gezegd formidabel. Net als de gekke uitvindingen van Stéphane (wat dacht u van een teletijdmachine die je amper een seconde terug of vooruit in de tijd flitst?) zijn ook de sets van The Science Of Sleep simplistisch in elkaar geknutseld. Dat is niet alleen veel simpeler en goedkoper dan special effects maar vooral ook een pak charmanter, schattiger en doeltreffender. Gondry knipt en plakt evenveel in de montageruimte als in karton. Bernal zweeft over een kartonnen stad en rijdt in kartonnen autootjes. Op die manier is The Science Of Sleep een behoorlijk surrealistische film, maar dan wel op een meer onschuldige, minder complexe manier dan zijn voorganger Eternal Sunshine.

Het is gemakkelijk om te verdwalen in de grenzeloze brij die The Science Of Sleep is. Gelukkig vindt de aandachtige kijker her en der enkele herkenningspunten om de wilde rit uit te zitten. De plotse, weinig subtiele zoom op Gainsbourg's achterste of het deugddoende seksisme van Stéphane's collega Guy vallen uit de toon tussen het doorgaans dromerige escapisme. Die momentjes herinneren de kijker eraan dat er nog een echte wereld bestaat, waarin vrouwen zich te pletter zwoegen om hun strakke poep te behouden en venten echt wel om de zeven seconden aan seks denken. In Stéphane's dromen overlaadt Stéphanie zijn gezicht met kusjes, in de realiteit geeft ze hem die ene, van ingehouden verlangen getuigende zoen vlak naast de mond, die zo fantastisch herkenbaar is dat het geen droom kan zijn. The Science Of Sleep druipt van die hemelse melancholie, die blijft nazinderen, lang nadat de meeste gags en gimmicks vergeten zijn.

Rest nog de vraag: is The Science Of Sleep even goed of zelfs beter dan Eternal Sunshine? Die ene ontbrekende ster hierboven verraadt het al: neen. Daarvoor mist de film samenhang en diepgang. En hoewel ze erg hun best doen, werkt het duo Bernal-Gainsbourg gewoon minder goed dan Carrey-Winslet. Maar een onuitstaanbaar stukje Franse arrogantie, zoals her en der te horen valt, is dit zeker niet. Zij die dat beweren, ontbreekt het jammer genoeg aan de fantasie die nodig is om deze film te kunnen smaken. The Science Of Sleep is een zootje, is een vormeloze brij met ingang noch uitweg, maar nooit hebben we verloren lopen zo fijn gevonden. The Science Of Sleep is Being Michel Gondry: een droom van een film.