Barry Lyndon

Na de filmwereld keer op keer te hebben verbijsterd met de ongeëvenaarde reeks Dr. Strangelove (1964), 2001: A Space Odyssey (1968) en A Clockwork Orange (1971), kwam Stanley Kubrick in 1975 aanzetten met een film waarmee hij niet langer leek te willen choqueren, maar eerder een ongeziene doorleving en opperste schoonheid scheen na te streven. Barry Lyndon, een 3 uur durend kostuumdrama over ?the rise and fall? van een achttiende-eeuwse gladjanus, is waarschijnlijk het meesterwerk waarmee Kubrick de perfectie het dichtst heeft benaderd. Toch werd de film in een periode van opkomende blockbusters als Jaws erg lauw onthaald aan de kassa, en veel critici die in Barry Lyndon niet zagen wat ze van de volgende Kubrick verwachtten, deden hem af als saai en langdradig. Vier niet erg belangrijke Oscars waren een magere troost voor Kubrick die de ontzettende moeite die de film hem had gekost, zag tenietgedaan.

Ook vandaag komt Barry Lyndon steeds in de schaduw te staan van die drie eerdergenoemde Kubrick-titels. De film evenaart nochtans makkelijk de grootsheid van zowat elk ander historisch filmepos, hoewel hij vreemd genoeg over een onvervalste antiheld handelt. Kubrick gaf aan de prent een unieke dromerige stijl door de handelingen zich op een indringend traag tempo te laten voltrekken in een hypnotiserende harmonie van beeldenpracht en muziek. Barry Lyndon wordt nog het meest geroemd omwille van de afstandelijk-statische fotografie, die de filmbeelden op bewegende schilderijen doet lijken, doch dát zou ons allemaal niet hebben doen warmlopen als het niet zo was dat de film via een gedurfde plotstructuur het ene dramatische hoogtepunt na het andere weet te bereiken.

Zo is het verleiden van hoofdpersonage Redmond door zijn nichtje meteen een scène die elke zenuw in ons lichaam aandoet. Een ongewone tweestrijd tussen klasse en wilskracht. OOk het moment op het balkon, wanneer Redmond en Lady Lyndon elkaar voor het eerst benaderen, kunnen we gewoonweg niet onvermeld laten. Hetzelfde geldt voor het buitengewoon spannend duel met de stiefzoon, waar de film messcherp aantoont hoe zenuwslopend dat soort bedoening moet geweest zijn (?Mr Lyndon, are you ready to receive Lord Bullingdon?s fire??). Het is een keerpunt in de film, die in het laatste uur het noodlot pas echt laat uithalen op een manier die het gebruik van Händels Sarabande tijdens de begingeneriek rechtvaardigt.

Tenslotte nog dit: miskend meesterwerk of niet, Kubrick zou Kubrick niet geweest zijn als hij bij het maken van deze film niet had gezorgd voor een paar anekdotes die bijgedragen hebben tot het mythische beeld van het perfectionistische genie. Om kunstmatige belichting toch maar zoveel mogelijk te kunnen weren, gebruikte hij bijvoorbeeld een buitengewoon snelle lens die in opdracht van NASA ontworpen was voor satellietopnamen, maar die hem hier toeliet om bij de geringe intensiteit van kaarslicht te filmen. En hoewel de machiavellistische wijze waarop hij acteurs een zelfde scène talloze malen opnieuw op kon laten spelen de regisseur Kubrick ten voeten uit typeert, zijn kalme reactie wanneer een getreiterde Liam Redmond zijn tekst ?Gentlemen, this is a very happy occasion...? bij een zoveelste take verandert in ?Gentlemen, this is gone beyond a joke?, doet dat evenzeer.

?Liam, I don't think you got the first line right.?

Bruno De Fraine Helemaal (niet) akkoord? Lees de