In Memoriam: Paul Newman
De legendarische Amerikaanse acteur Paul Newman is vrijdag 26 september overleden aan de gevolgen van longkanker. De acteur was al een tijdje ziek, hoewel zijn omgeving dit nooit bevestigde. De Oscarwinnende acteur uit klassiekers als The Colour of Money, The Sting en Butch Cassidy and the Sundance Man werd 83. Zijn laatste rol dateert uit 2006, toen hij een stem insprak voor een van de hoofdfiguurtjes uit de animatiefilm Cars. Andere recente producties waarin Newman een rol speelde waren de bekroonde mini-serie Empire Falls en het gangsterdrama Road to Perdition.
De in Ohio geboren acteur begon zijn carrière op het toneel, maar zijn ontegensprekelijke charisma bracht hem waar hij thuis hoorde: op het witte doek. Zijn indringende blauwe ogen waren zijn grootste troef, al bleek al heel snel dat de man over een gigantisch acteertalent beschikte. Zijn studies aan de befaamde Actors Studio in New York leverden hem in de jaren 1950 tal van tv-rollen op. Newmans eerste filmrol was echter een tegenvaller. De acteur schaamde zich zo erg voor zijn prestatie in de kostuumfilm The Silver Chalice dat hij zich in een advertentie in de krant excuseerde voor zijn rol. Zijn hoofdrol, twee jaar later in Somebody Up There Likes Me, was echter wel een schot in de roos.
Met The Long, Hot Summer waarin Newman te zien was naast Orson Welles bereikte hij al een eerste hoogtepunt: Newman won een Gouden Palm in Cannes voor Beste Acteur. In Cat on a Hot Tin Roof zette hij vervolgens een overweldigende vertolking neer als de brute, onbenaderbare Brick Pollitt. De film sleepte zes Oscarnominaties in de wacht, waaronder Beste Film, Beste Regie en Beste Actrice voor Elizabeth Taylor, die ook hier een van haar allerbeste prestaties neerzet. De film, een van de grote films uit de jaren 1950, bezorgde Newman zijn eerste Oscarnominatie.
In de jaren1960, waarin Newman dankzij een pak succesfilms een echte publieksmagneet was, zou die eer hem nog drie keer te beurt vallen, voor The Hustler, Hud en Cool Hand Luke, een pracht van een gevangenisdrama waarin Newman in een beroemd geworden scène 50 hardgekookte eieren opeet.
.jpg)
In 1958 trouwde Newman voor een tweede keer met Joanne Woodward, met wie hij schitterde in The Long Hot Summer. Zij won dat jaar trouwens ook een Oscar en was eveneens een gevierd filmster. Noem hen gerust de Brad Pitt en Angelina Jolie van die tijd (hoewel Woodward eerder een Julia Roberts was). Ze zouden samen te zien zijn in maar liefst elf producties en Woodward zou ook in vijf van de zes films te zien zijn die Newman zelf regisseerde, waaronder Rachel, Rachel en het heerlijk getitelde The Effect of Gamma Rays on Man-in-the-Moon Marigolds. Als regisseur had Newman zijn verdiensten - zijn laatste wapenfeit was The Glass Menagerie met John Malkovich - maar toch is dit een beperkt gebleven aspect van de man.
Met het uitermate succesvolle Butch Cassidy and the Sundance Kid en The Sting bleef Newman ook een generatie later een populaire ster. De combinatie van zijn looks, zijn voorbeeldige privéleven en prachtige rollen in succesfilms, zorgde ervoor dat hij zo'n 20 jaar lang tot de Hollywoodtop bleef behoren. Newman weigerde overigens heel wat rollen die andere acteurs bekend maakten, waaronder Dirty Harry en Jaws. Toch kende Newman in de tweede helft van de jaren 1970, rond zijn vijftigste, een kalme periode. De twee films die hij maakte met Robert Altman, Quintet en Buffalo Bill and the Indians, or Sitting Bull's History Lesson, waren niet bepaald succescvol. Absence of Malice uit 1981 zorgde gelukkig voor beterschap. Na 13 jaar werd Newman nog een keer beloond met een vijfde Oscarnominatie.
.jpg)
Met The Verdict voegde Newman in 1982 echter nog een pracht van een rol toe aan zijn rijkgevulde oeuvre. Met de uitgebluste advocaat Frank Galvin boorde Newman een nieuw soort diepgang aan, waarin zijn persoonlijke berusting in het eindigen van zijn glorietijd, samen leek te vallen met zijn personage. Een zesde Oscarnominatie volgde. Omdat Hollywood wel dacht begrepen te hebben dat Newman afgeschreven was in wat toch wel een belangrijke nieuwe periode was in Hollywood - de blockbustertijd - en hij nog altijd geen Oscar in handen had gekregen, besloot men hem op zijn 60ste een ere-Oscar te schenken. Het zou een van de ridicuulste beslissingen ooit zijn van The Academy, want amper een jaar later verscheen Newman naast Tom Cruise in The Colour of Money, als Fast Eddie, hetzelfde personage uit The Hustler uit 1961. Voor deze rol werd hij niet alleen genomineerd, maar won hij ook daadwerkelijk zijn eerste Oscar. De jaren daarop deed Newman het rustig aan. In 1990 castte James Ivory hem en eega Woodward in Mr. & Mrs. Bridge, een mooie prent die vooral mevrouw Newman heel wat lof opleverde. Toch liet Newman zich nog enkele keren opmerken in de jaren 1990. The Hudsucker Proxy was een weinig succesvolle film van de gebroeders Coen, maar het pleit voor Newman dat hij bereid was mee te gaan in het wat cartooneske, subtiel komische universum dat de Coens in die film schetsten. Meteen daarop zette Newman echter nog een pracht van een rol neer, in het klassieke, maar zeer rake drama Nobody's Fool. Daarin is Newman een dwarsligger op leeftijd die maar geen vrede neemt met zijn omgeving. De film bevatte ook mooie vertolkingen van Melanie Griffith, Bruce Willis en Jessica Tandy, die na de opnames overleed. Nobody's Fool bezorgde Newman zijn 7e Oscarnominatie.
Newman kondigde toen zijn pensioen aan, maar toch was het nog niet afgelopen. In 2002 speelde hij zijn laatste grote rol, als gangsterbaas in het grauwe misdaaddrama Road to Perdition van Sam Mendes, wat hem zijn 8e en laatste Oscarnominatie als acteur bezorgde. In een cast die o.a. Tom Hanks, Jennifer Jason Leigh, Jude Law en Daniel Craig bevatte, bewees Newman nog uitstekend mee te kunnen met de huidige lichting grote acteurs. Wat hij overigens ook liet zien in wat effectief zijn laatste rol zou zijn, de mini-serie Empire Falls, waarin Newman te zien was naast Philip Seymour Hoffman, Helen Hunt, Robin Wright Penn en Ed Harris. De lijst van grote namen die met Newman in een film te zien waren, is overigens schier eindeloos. Robert Redford, Fred Astaire, Steve McQueen, Julie Andrews, Elizabeth Taylor, Orson Welles en Morgan Freeman zijn maar enkele van de sterren waarmee Newman gewerkt heeft.
Newman werkte ook met de meest uiteenlopende cineasten in tal van genres. Naast Robert Altman, Sam Mendes, de Coens en James Ivory, prijken ook de namen van grootheden als Robert Wise, Arthur Penn, Otto Preminger, Alfred Hitchcock, John Huston, Sydney Pollack, Sydney Lumet en Martin Scorsese op het lijstje. Toch is Newman altijd een publieksacteur geweest, in tegenstelling tot generatiegenoot Marlon Brando bv., die zijn rollen vaak koos omwille van de uitdaging die hij er als acteur in kon vinden en aldus vaker in donkere, psychologische interessantere films terechtkwam. Lee Strasberg, Newman's mentor aan de acteersopleiding verklaarde zelfs dat Newman een even geweldige acteur als Brando had kunnen zijn als hij maar niet zo knap was. Aan het begin van beider carrière werd Newman echter nog al eens voor Brando aangezien, lang voor Brando zijn looks zou verliezen.
Newman speelde zijn perfecte imago overigens niet. De acteur steunde tal van goede doelen (onder andere door de opbrengst van zijn bedrijf in sausen en dressings), zette zich zeer actief in voor zieke kinderen en tekende vaak present bij evenementen en benefieten. Daarnaast was hij ook een uitgesproken democraat die vaak openlijk presidentskandidaten steunde. Newman, wiens enige zoon in de jaren 1970 overleed aan een overdosis, zette zich ook in voor drugsverslaafden, homorechten en wapencontrole. Dat bracht hem onder andere in hevig conflict met wapenfanaat Charles Heston.
Newman is dus op zijn manier een legendarisch acteur geworden, wiens rollen vrijwel altijd zeer genietbare vertolkingen opleverden. Het soort acteur dat nu niet meer gemaakt wordt, zeg maar. We hadden hem graag nog enkele films zien toevoegen aan zijn indrukwekkende carrière, maar zijn erfenis is gelukkig niet min. Er blijven zo'n 60 films over om van de man (en zijn blauwe ogen) te blijven genieten.
Sven De Schutter
In de Brusselse Beursschouwburg kan u de hele maand juni gratis gaan genieten van enkele klassiekers uit de Hammer Studio. Het jaarlijkse filmprogramma Chez Toit vindt plaats in openlucht, op het dakterras van de Beursschouwburg en is ondertussen reeds aan zijn derde editie toe. Tijdens vorige edities kon u genieten van Japanse animatie en van een reeks kungfu en samuraifilms. De Britse Hammer Studio specialiseerde zich tussen de jaren vijftig en zeventig in goedkope remakes van oude horrorklassiekers zoals Frankenstein, The Mummy en Dracula. De films vielen op door hun Technicolor kleuren, kitscherige 19e-eeuwse settings, theatrale performances en erotische subtekst. Dankzij het succes van de Hammerfilms slaagde Engeland er voor het eerst in te concurreren met de Amerikaanse horrorfilms en werden de Britse films zelfs in Amerika gedistribueerd door grote maatschappijen als Warner Bros. De studio De Hammer studio is dan wel vooral bekend geworden door de succesvolle horrorfilms uit de jaren vijftig en zestig, maar produceerde door de jaren heen ook tv-series, komedies en misdaadfilms. De geschiedenis van de Hammer Studio gaat terug tot 1934 toen hij werd opgericht door William Hind. Kort daarna sloeg deze de handen in elkaar met Enrique Carreras om een distributiemaatschappij op te richten, Exclusive Films die enkele van de Hammer films verdeelde. De studio werd echter bankroet verklaard in 1937 maar werd later terug leven ingeblazen door de zonen van beide oprichters, Anthony Hind en James Carreras. Reeds bij die vroege producties in de jaren veertig en vijftig lag de nadruk op een zo laag mogelijk budget. Daarom roteerden in Hammer ook vaak dezelfde acteurs en regisseurs. Al snel realiseerden de managers zich dat ze ook veel geld zouden uitsparen door de opnames niet in professionele studio?s maar in residentiële landhuizen te doen. In 1951 trokken ze hun intrek in wat een van de beroemdste huizen zou worden van de Hammer horror series: Down Place, aan de oevers van de Thames. Omdat het huis in zo?n vervallen staat was, mochten ze het afbreken en herinrichten naar believen en het groeide uit tot een waar studiocomplex, de Bray Studios. Het begin van de Hammer Horror Boom: The Quatermass Experiment en Curse of Frankenstein 
Het succesverhaal van de Hammer horror begon met de verfilming van een fantasy reeks die op de BBC liep, The Quatermass Experiment, die het verhaal vertelt van een groep ruimtereizigers onder leiding van Professor Bernard Quatermass die terugkeert naar aarde met een paar ruimtevaarders minder en een gevaarlijke alien aan boord. De adaptatie van 1955 werd geregisseerd door Val Guest en werd een onverwacht publiekssucces. Dit bracht de producers op het idee nog meer fantasy te gaan verfilmen. In 1957 volgde niet alleen een Quatermass 2, maar ook een eerste Frankenstein adaptatie, Curse of Frankenstein van Terence Fisher, die nu als een van de grootse Britse horrorregisseurs wordt aanzien. Fisher verlegde de focus van het monster naar de excentrieke creator. 
De erotische subtekst van de gothische verhalen waarop de films gebaseerd waren werd niet langer geschuwd en wordt weleens gezien als reactie op de seksueel repressieve Britse moraal. De critici bestempelden de Hammerfilms als vulgaire exploitatie maar de display van bloed en horror en vele al dan niet impliciete seksuele referenties in nooit geziene Technicolor kleuren maakte dat Curse of Frankenstein een van de succesvolste horrorfilms uit die tijd werd. Het duurde dan ook niet lang voor diezelfde Terence Fisher zich aan een Dracula verfilming waagde. Ook hier is er sprake van een erotische ondertoon: Dracula verleidt zijn slachtoffers door een puur dierlijk verlangen in hen op te wekken. Daarna maakte Fisher nog Hammer-klassiekers als The Mummy (1959) en The Curse of the Werewolf (1961) met Oliver Reed. Fishers expressionistisch-gothische stijl en seksueel impliciete ondertoon drukte zijn stempel op de Hammer producties. Samen met de performances van eeuwige tegenspelers Peter Cushing en Christopher Lee (
Het succes van de Frankenstein- en Dracula-adaptaties leidde tot een resem vervolgfilms. Daarnaast werden er ook wel eens andere thema?s aangekaart, zoals de verfilming van Hound of the Baskervilles (Terence Fisher, 1959), The Reptile of Plague of the Zombies (beide John Gilling, 1966). Verder waren er enkele door het succes van Psycho geïnspireerde psychologische horrorfilms als Maniac (Michael Carreras, 1962) en Paranoiac (Freddie Francis, 1962). En nu? In de jaren zeventig maakte de horrorfilm een ware ommekeer mee met extreem gore films als 
In deze periode werden onder meer de lesbische vampierenfilms uit de zogenaamde Karnstein Trilogy gemaakt. Maar het succes was vanaf dan aan een onherroepelijke neergang bezig. In de jaren tachtig werden er nog vooral filmversies van tv-series gemaakt maar uiteindelijk viel alles stil. In 2000 werd de studio en de rechten op zijn oude films opgekocht door een privé consortium, met daarin als mede-investeerder onder andere Charles Saatchi (Saatchi & Saatchi) en Larry Chrisfield (voorzitter van de Britse censuurcommissie) met de bedoeling van er een meer mainstream horror productiehuis van te maken en om onder andere remakes te maken van de oude klassiekers zoals Quatermass. Uiteindelijk bleef het bij vage plannen en teerde Hammer vooral op de rechten van hun catalogus. Niet zo lang geleden (mei 2007) kwam er het nieuws dat de bekende Nederlandse producer van reality shows John De Mol de Hammerstudio opkocht en van plan is terug horror films te gaan maken. Een aangekondigde productie is Sea of Dust, die zich opstelt als een hommage aan de ?50s horror, met Tom Savini (horroracteur en vooral make-up artist van o.a. Romero?s zombietrilogie) en jaren zestig Hammer-ster Ingrid Pitt (The Vampire Lovers, Countess Dracula) in de hoofdrollen. Links: 
Never change a winning team. Voor de 26e keer kunt u zich tijdens een pufhete junimaand in het Leuvense STUK, een pint in de ene hand, uw lief in de andere, onderdompelen in de magie die goeie cinema op de keper beschouwd altijd al was en altijd zal zijn. Net zoals andere jaren serveert de ploeg van Cinema ZED je dus een uitgekiende mix van humor, fantasy, drama, horror, lang en kort en oud en nieuw. Wat dienen wij hier nog aan toe te voegen? Dat de films geheel in open lucht en bij regenweer in het STUKcafé worden vertoond? Dat er een lekker ouderwetse pauze voorzien is? Dat de terrasfilms altijd baden in dat je ne sais quoi-sfeertje dat je misschien enkel kan vergelijken met het publiek van het BIFFF? Verander nooit een slotzin van één uit de duizend dus besluiten wij zoals elk jaar dat de terrasfilms pas beginnen wanneer de zilveren nacht op zijden voeten komt aansluipen -zo omstreeks 22u30- en dat het hele festival even gratis is als de kus van uw lief op een maanomgeven nacht. Allen daarheen! El laberinto del fauno ** (Guillermo del Toro/ Mexico- Spanje- USA/ 2006/ 1u52/ Met Ariadne Gil, Ivana Bacquero, Sergi Lopez, Maribel Verdu e.a./ Ned. ond.) Wo 4 juni Wanneer het jonge meisje Ophelia samen met haar zwangere moeder richting Spanje trekt, vormt dit de start van een avontuur met hoofdletters. Terwijl het regime onder Franco nog nazindert en enkele rebellen de omliggende wouden bezetten, regeert Ophelia?s stiefvader, een fascistische officier, met ijzeren hand over het Baskenland. Ophelia slaat op de vlucht en sluit vrede met een sater (een halfgod met hoorns en bokkenpoten) en wordt belast met een zware opdracht. El Laberinto del Fauno is een rijk gevulde schatkist vol verrassingen en eigenwijze vondsten, een hommage aan de monsters onder het bed. De mise-en-scène is magistraal (sommige shots zou je zo ingekaderd aan de muur hangen) en de soundtrack weet perfect de juiste sfeer te vatten. Word terug kind en laat de verwondering zijn werk doen. (sdh) Lees 